Trung Quốc đối diện với biến động xã hội - VN Đồng mất hơn 10% giá
trị - Suy thoái toàn cầu làm các dòng tiền lưu thông chậm lại.
*
Đầu năm nay, một người bạn cũ từ Thượng Hải ghé qua California thăm. Anh
là đại gia có tiếng, liên quan đến nhiều dự án rầm rộ, từ công nghệ
cao, sản xuất hàng gia công đến bất động sản, chứng khoán. Dĩ nhiên, sự
thành công của anh giống như các tư bản đỏ khác đều dựa vào một mạng
lưới quan hệ rất chặt chẽ với chính quyền địa phương. Trong khi đó,
chiến dịch “đả hổ diệt ruồi” của Tập Cận Bình đang lan rộng khắp nước,
nhất là từ khi Bạc Hy Lai và Chu Vĩnh Khang bị bắt.
Trong bữa ăn, hai vợ chồng tỏ vẻ lo âu, thiếu thần sắc. Dù tôi cũng đang
bị cái bệnh suy thận hành hạ, nhưng ngoài việc sụt cân, tôi vẫn nghĩ
mình may mắn hơn khi so với cặp tỷ phú đô la này. Sau những cập nhật về
tin tức, bạn bè, cùng thời sự nóng bỏng của Trung Quốc, anh đi thẳng vào
vấn đề... Anh đã chuyển ra khỏi Trung Quốc gần 40 triệu USD nhưng các
tài sản khác còn kẹt lại trong nước vẫn lên đến cả chục tỷ (dĩ nhiên
phải trừ đi số nợ nần và vốn góp từ nhiều người khác). Anh hỏi có cách
gì để “internationalize” (quốc tế hóa) các tài sản này để đặt chúng
ngoài tầm tay của chính quyền. Niêm yết sàn chứng khoán Âu, Mỹ... có khả
thi?
Tôi không thể tiết lộ chi tiết những chiến lược và chiến thuật tái cấu
trúc của một khách hàng; nhưng nói về vĩ mô, tôi nói với anh là “time is
running out” cho anh, trong một bối cảnh Trung Quốc sẽ gặp nhiều hỗn
loạn kinh tế và xã hội trong vài năm tới. Tôi nói đây chỉ là cảm nhận
(perception) của một doanh nhân; không phải là một dự đoán (prediction)
chính xác về bất cứ kịch bản nào. Nhưng chắc “thánh nhân đãi kẻ khù khờ”
nên cái miệng ăn mắm muối, nói bậy bạ của tôi, lại thể hiện một tiên
tri “chó ngáp phải ruồi”, khá hiện thực, nhất là trong vài tháng qua,
với sự sụp đổ của sàn chứng khoán Trung Quốc và sự phá giá của đồng nhân
dân tệ.
Trước hết, xin nói rõ hơn về khác biệt giữa “dự đoán” và “cảm nhận”. Dự
đoán từ các chuyên gia, giới hàn lâm... thường dựa vào số liệu, sự kiện,
phân tích rồi dự phóng theo nguyên tắc khoa học (định lượng hay định
phẩm - quantitative or qualitative). Cảm nhận cũng dựa trên vài yếu tố
đó, nhưng pha trộn khá nhiều cái trực giác mà người làm ăn gọi là “gut
feeling”, một may mắn hay rủi ro có thể đẩy bạn lên cao hay chôn bạn
xuống bùn.
Và tôi giải thích với người bạn Thượng Hải của tôi những nguyên nhân tôi
cho rằng time is running out cho anh ta và có lẽ cho khá nhiều nền kinh
tế trên thế giới. Hôm nay, cập nhật thêm tình hình kinh tế Trung Quốc
hiện nay, tôi có thể kết luận hơi “shocking” với cảm nhận của mình.
a. Tôi nghĩ rằng cái gọi là “cuộc chiến tiền tệ” chỉ là một thủ thuật mà
các lãnh đạo kinh tế thế giới vẫn dùng hàng ngày, dưới nhiều hình thức
khác nhau. Âu Mỹ Nhật... thường kết tội Trung Quốc là cố tình giữ tỷ giá
nhân dân tệ quá thấp, rồi quá cao... để thu lợi cho cán cân thương mại.
Nhưng chính các quốc gia này cũng đã hành xử tương tự khi cần.
Sự phá giá của tiền Trung Quốc trong tuần qua chỉ là một cú đánh bắt
buộc của chính quyền để cứu những công ty xuất khẩu và tạo thế cạnh
tranh về giá cả. Tuy vậy, tôi nghĩ là chính sách này sẽ bị giới hạn
nhiều về hiệu quả vì các nước có mặt hàng xuất khẩu tương tự cũng biết
phá giá bản tệ của mình để giữ thị phần.
Sự can thiệp của chính quyền Trung Quốc trong việc tỷ giá cũng giống như
những can thiệp vào thị trường chứng khoán... nó có thể giúp ổn định
trong một thời gian ngắn, không thể áp dụng lâu dài. Một hậu quả nghiêm
trọng mà lãnh đạo Trung Quốc chịu hy sinh là niềm tin của nhà đầu tư,
đối tác nước ngoài... về dài hạn. Đây sẽ là một “tử huyệt”, khó hồi
phục, khi so với bong bóng tài sản (chứng khoán, bất động sản, hàng tồn
kho...) hay so với nợ công địa phương, nợ xấu, tín dụng đen...
b. Ảnh hưởng lớn hơn có thể làm phần lớn dân số trên thế giới “nghèo” đi
một chút là đồng USD sẽ tăng giá mà cơ quan Fed không cần phải hạ lãi
suất. Tôi nghĩ rằng tỷ giá nhân dân tệ với Mỹ kim sẽ “xuống” thêm khoảng
12% cho đến cuối 2016. Các bản tệ khác của Châu Á cũng sẽ mất khoảng 7%
giá trị trong thời gian này (so với USD). Riêng Việt Nam, vì một nền
kinh tế quá buộc chặt vào Trung Quốc, VN đồng sẽ lao dốc xuống hơn 10%,
mặc cho nỗ lực hay lời cam kết của Ngân Hàng Nhà Nước. Những số nợ thanh
toán bằng USD sẽ chịu thêm phí tổn và nhiều doanh nghiệp sẽ lao đao với
tình huống mới.
c. Có thể nói lần này Trung Quốc sẽ xuất khẩu “giảm phát” toàn cầu. Nhu
cầu tiêu dùng hàng hóa sẽ không tăng trưởng dù giá có rẻ hơn chút đỉnh,
vì người dân đã bị giảm thu nhập và nạn thất nghiệp sẽ gia tăng. Kỳ vọng
vào đầu tàu Mỹ cũng sẽ không hiện thực vì hiện nay, kinh tế Mỹ đã có
nhiều dấu hiệu mệt mỏi. Dow Jones và S&P indices đang chờ một điều
chỉnh mạnh, có thể đến với việc “nổ bong bóng IT” của Silicon Valley.
Tuy không tệ hại và sâu đậm như cuộc khủng hoảng kinh tế của Châu Á năm
1997 hay thế giới năm 2007, kinh tế toàn cầu sẽ chuyển qua một chu kỳ
suy thoái, rất khác biệt với những năm go-go của thập niên vừa rồi.
Giống như các cuộc khủng khoảng trước đây, các dự án FDI và dòng tiền
IDI sẽ ngưng chảy về các kinh tế mới nổi; mà tìm chỗ trú ẩn an toàn ở
Âu, Mỹ, Nhật.
d. Khó tiên đoán hơn là những biến động xã hội và chính trị có thể xẩy
ra ở Trung Quốc. Khế ước xã hội của Mỹ với người dân là một hệ thống
pháp trị, tự do, bình đẳng với cơ hội thăng tiến cho mọi người, không kỳ
thị chủng tộc, mầu da hay giàu nghèo. Khế ước xã hội của Trung Quốc
(đảng cầm quyền) với người dân là nếu bạn được no cơm ấm cật thì phải
tuyệt đối nghe lời chính quyền, cấm phê phán hay đòi hỏi dân chủ.
Nếu bây giờ chính quyền không có khả năng cung cấp phần cam kết của họ,
thì việc gì sẽ xẩy ra? Chỉ những vụ cướp đất, ô nhiễm, thực phẩm độc
hại, khoảng cách giàu nghèo… đã tạo nên những biểu tình phản kháng khắp
nơi, thì chuyện mưu sinh đủ ăn đủ chơi... có thể là một ngòi thuốc súng
để thay đổi toàn diện xã hội.
*
Sau bữa ăn tối đó, tôi và người bạn Thượng Hải tình cờ gặp một quản lý
quỹ đầu tư Mỹ khi ra về. Sau phần nắng mưa rồi giới thiệu, ông Mỹ hỏi
tôi, "hai anh thấy các khoản đầu tư ở Trung Quốc của tôi có an toàn
không?” Tôi cười, nửa đùa nửa thật,” Stay out of China”... rồi nhớ là
anh bạn Mỹ này có một cô bồ người Nga rất quyến rũ, tôi tiếp,” and
Russia, too...”
Rồi quay lại anh bạn Trung Quốc, "Tiền chỉ là một công cụ. Nó sẽ đưa bạn
đến chỗ nào bạn ước muốn; nhưng nó không thể thay bạn để lái xe (Money
is only a tool. It will take you wherever you wish, but it will not
replace you as the driver - Ayn Rand)...
0 comments:
Post a Comment