| Phạm Chí Dũng | Nguồn: VOA | Ngày đăng tải: 2015-10-22 |
Sự thay đổi về liều lượng từ ngữ tại Hội nghị trung ương 12 có khả năng
dẫn tới một sự chuyển đổi rõ hơn, lớn hơn và dứt khoát hơn về ý thức hệ
tại đại hội đảng Cộng sản VN lần thứ 12. Để sau đó, trào lưu ‘cải cách
thể chế’ sẽ khởi động và những gì chưa tìm thấy được về mặt tư tưởng
chính trị sẽ được ‘thả nổi’.
Hiện tượng ‘lạ’
Một
hiện tượng “lạ” đã diễn ra khi trong cả diễn văn khai mạc lẫn thông báo
bế mạc của Hội nghị trung ương 12 đảng Cộng sản Việt Nam, kéo dài suốt
một tuần từ ngày 5 đến ngày 11/10/2015 giữa những người bên đảng và phía
chính phủ tranh nhau các vị trí trong “tứ trụ” cùng chức vụ tổng bí
thư, đã chỉ một lần tính từ “xã hội chủ nghĩa” được nhắc đến mà không
xuất hiện bất kỳ danh từ “chủ nghĩa xã hội” nào trong các đoạn văn chính
trị.
Ngay cả cụm từ trước đây rất thường thấy là “xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa” , nay cũng được lược bớt phần đuôi tại Hội nghị trung ương 12.
Duy
nhất một lần “xã hội chủ nghĩa” được dùng trong thông báo của Hội nghị
trung ương 12 khi đề cập đến vấn đề “tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế
thị trường xã hội chủ nghĩa”. Sự thay đổi về tính “thể chế” như vậy có
thể khiến người đọc và giới quan sát liên tưởng đến điều kiện “kinh tế
thị trường đầy đủ” mà Hoa Kỳ và các nước trong khối TPP đang yêu cầu nhà
nước VN phải mau chóng thực hiện, bởi cho tới nay nhà nước này vẫn chưa
đáp ứng bất cứ tiêu chí nào về kinh tế thị trường của phương Tây.
Cần
nhắc lại, những từ ngữ “xã hội chủ nghĩa” và “chủ nghĩa xã hội” được
dùng một cách kinh viện, tràn ngập và không thể thiếu trong văn bản của
tất cả các hội nghị trung ương, đại hội đảng trước đây. Ngay cả tại Hội
nghị trung ương 10 vào tháng Giêng năm 2015 là trang blog Chân dung quyền lực
tung hoành, tấn công trực diện một số ủy viên Bộ Chính trị và phản ánh
tình trạng phân rã nghiêm trọng trong nội bộ đảng, các cụm từ trên vẫn
được ban soạn thảo gắn chặt với các văn bản mở đầu và bế mạc hội nghị.
Việc
các cụm từ “xã hội chủ nghĩa” và “chủ nghĩa xã hôi” rất ít được nhắc
đến trong Hội nghị trung ương 12, có thể cho thấy rằng đây là lần đầu
tiên diễn ra một sự thay đổi âm thầm nhưng có tính lịch sử. Sự thay đổi
này đã xuất hiện chỉ 3 tháng sau khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được
Tổng thống Barack Obama đón tiếp ngay tại Phòng Bầu dục ở Washington và
nhà nước VN đã phải chấp nhận định chế Công đoàn độc lập; 1 tháng sau
khi TBT Trọng lần đầu tiên thăm Nhật Bản, một đồng minh mật thiết của Mỹ
và đang hứa hẹn sẽ tăng viện trợ ODA cho VN.
Không
chỉ đối ngoại, “đối nội” cũng khiến giới lãnh đạo VN chịu “tâm tư”
không ít. Nhiều năm qua và đặc biệt từ đầu năm 2013 khi xuất hiện phong
trào “Kiến nghị 72” cho đến nay, ngày càng xuất hiện nhiều trí thức và
người dân phản bác về tình trạng quá ư bảo thủ khi đảng khăng khăng giữ
định hướng xã hội chủ nghĩa nhưng lại chẳng biết phải định hình và tiến
tới nó như thế nào, còn chế độ thì ngày càng tham nhũng ghê gớm và đời
sống người dân ngày càng bất an, cơ cực.
Năm
2014 và sang 2015, bắt đầu xuất hiện những lời nói thật. Cùng thời gian
diễn ra Hội nghị trung ương 11 vào giữa năm 2015, một ủy viên trung
ương đảng là Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh được mời đến
nói chuyện về các vấn đề kinh tế ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh. Thính giả là lãnh đạo của hầu hết các tỉnh, thành phố. Kết thúc
buổi nói chuyện, nhiều người hỏi ông Vinh thế nào là thể chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ông đáp rất thành thật: “Chúng ta cứ nghiên cứu mô hình đó, mà mãi có tìm ra đâu. Làm gì có cái thứ đó mà đi tìm”.
Trong
lúc những người cộng sản bảo thủ còn phân vân trước ngã ba đường, người
Mỹ lại tỏ ra lịch sự một cách bất ngờ. Kết quả chuyến đi Hoa Kỳ của TBT
Trọng vào tháng 7/2015 - như được chính ông đánh giá là “thành công
ngoài mong đợi” và nhận định là phía Mỹ “tôn trọng triết lý chính trị
của Việt Nam”. Khi không còn phải lo lắng về việc Mỹ sẽ kích động lật đổ
chế độ, dường như giới chính trị bảo thủ Việt lại có thể tự thân thay
đổi nhanh hơn và thực chất hơn.
Nếu
chính một giáo sư tháp ngà như TBT Trọng mà còn không thể tìm ra chủ
nghĩa xã hội là gì và ở đâu, thì chẳng có gì chứng minh là phần lớn các
đồng chí của ông – được trang bị bởi ý thức hệ quyền + tiền – sẽ nhắm
mắt đốt đuốc đi theo mô hình xã hội chủ nghĩa mà không một ai có cơ may
trở thành tổng thống.
Đã có tiền lệ
Nếu
điểm lại một cách có hệ thống những phát ngôn chính trị từ giữa năm
2015 đến trước Hội nghị trung ương 12, có thể nhận ra rằng việc thiếu
vắng cụm từ “xã hội chủ nghĩa” đã được khởi nguồn từ những tiền lệ
chuyển biến tư tưởng trước đó.
Vào
ngày 1/7/2015, tại Đại hội thi đua quyết thắng toàn quân lần thứ IX và
trùng với sự kiện Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh bị xem là “mất
tích”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã bất ngờ nêu ra khái niệm Quân đội " trung thành với dân tộc và Hiến pháp", mặc dù có thêm bổ đề Quân đội Nhân dân Việt Nam cần “nghiêm túc chấp hành sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước”.
Đến đầu tháng 8/2015, Thủ tướng Dũng lại nêu ra một quan niệm rất đáng chú ý: “ Lực lượng Công an Nhân dân phải tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với Đảng và nhà nước” trong bối cảnh Đại hội thi đua vì an ninh Tổ quốc lần VII do Bộ Công an tổ chức.
Với phát biểu này, Thủ tướng Dũng đặt Tổ quốc lên vị trí đầu tiên,
khác với ưu tiên "phải trung với Đảng" luôn được đặt ở hàng đầu trong
các bài diễn văn, nghị quyết và trong hệ thống tuyên truyền của khối
đảng lẫn giới tuyên giáo.
Có
thể cho rằng việc hoán đổi vị trí trong yêu cầu lực lượng vũ trang
“phải trung thành với Tổ quốc và nhân dân” là một sự thay đổi đáng kể về
não trạng của một bộ phận trong giới lãnh đạo cao cấp ở Việt Nam, dù
chỉ mới trên phương diện lý thuyết chứ chưa có chút nào thực tiễn.
Trên
bình diện khách quan, trong những năm gần đây, ngày càng xuất hiện
nhiều dư luận trong trí thức và nhân dân cho rằng đã đến lúc lực lượng
vũ trang, đặc biệt là quân đội, phải thể hiện lòng trung thành với Tổ
quốc và nhân dân, thay vì bị chi phối quá nhiều bởi ý thức hệ chính trị
độc đảng; không để bị biến thành công cụ cưỡng chế chiếm đất của nông
dân thay cho việc ra mặt trận đối đầu với kẻ thù.
Đang dần chuyển đổi ý thức hệ?
Cùng
với diễn biến cực kỳ phức tạp về tương quan lực lượng trong đảng, những
thay đổi tư tưởng trên đang hé lộ về đại hội 12 có thể mở ra triển vọng
cho một sự đổi khác khá lớn mà không phe nào muốn phản đối.
Sự
thay đổi về liều lượng từ ngữ tại Hội nghị trung ương 12 có khả năng
dẫn tới một sự chuyển đổi rõ hơn, lớn hơn và dứt khoát hơn về ý thức hệ
tại đại hội đảng Cộng sản VN lần thứ 12 - dự kiến diễn ra vào đầu năm
2016.
Để sau đó, trào lưu “cải cách thể chế” sẽ khởi động và những gì chưa tìm thấy được về mặt tư tưởng chính trị sẽ được “thả nổi”.
* Blog của nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng là blog cá nhân. Các bài viết
trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh
quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
 |
| Phạm Chí Dũng |
0 comments:
Post a Comment