| Chuyển ngữ: Nguyễn Minh Tâm | Nguồn: Graham Allison trên báo TIME ngày 17/4/2017 | Ngày đăng: 2017-04-10 |
Ông Donald Trump và Tập Cận Bình ngồi ăn chung với nhau trong khi không kích đang diễn ra tại Syria
Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình có nhiều vấn đề cần phải thảo luận trong kỳ hội nghị thượng đỉnh ở biệt thự Mar-a-Largo, nhưng chỉ có một vấn đề gay cấn, như bom nổ chậm, là vấn đề Bắc Triều Tiên.Cứ theo như chiều hướng phát triển hiện nay, Bắc Hàn sẽ có thể tấn công tới lãnh thổ Hoa Kỳ bằng vũ khí nguyên tử vào cuối nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Từ những lời nhắn trên Twitter khi vừa mới đắc cử, đến những câu trả lời trong các lần phỏng vấn, ông Trump nói rõ rằng ông không để tình trạng đó xảy ra. Ông nói rõ: “ Nếu Trung Cộng không giải quyết vấn đề Bắc Triều Tiên, chúng ta sẽ giải quyết lấy. ”.
Thông điệp ông Trump nhắn gửi đến ông Tập rất rõ: Để ngăn ngừa Bắc Hàn tiếp tục phát triển đầu đạn nguyên tử có thể bắn đến Honolulu hay Los Angeles, ông sẽ không ngần ngại mở cuộc tấn công trước, đơn phương ra tay bằng quân sự, đánh thẳng vào những vị trí trên lãnh thổ Bắc Hàn.
Đối với họ Tập và ban tham mưu của ông thì đó là điều họ không đời nào nghĩ tới. Khi Hoa Kỳ mở cuộc tấn công vào lãnh thổ Bắc Hàn, bất kể là đánh vào mục tiêu nào, chắc chắn lãnh tụ Kim Jong Un sẽ trả đũa bằng những đợt tấn công pháo binh ào ạt bắn vào Nam Hàn, và bắn hỏa tiễn tới Nhật Bản. Khi đó, bất cứ ai làm Tổng thống Nam Hàn cũng phải ra lệnh phản kích, khai mào cho cuộc chiến tranh Triều Tiên lần thứ hai. Nếu chuyện đó xảy ra, chắc chắn Hoa Kỳ và Nam Hàn sẽ tiến quân lên phía Bắc, bình định Bắc Hàn, và hai miền Nam & Bắc sẽ trở thành một nước Đại Hàn thống nhất. Đối với họ Tập, viễn ảnh Nam Hàn xâm lăng Bắc Hàn và đem đồng minh Hoa Kỳ trấn đóng ngay ở biên giới phía bắc Trung Hoa là điều Trung cộng không muốn xảy ra, giống như cách đây 67 năm trước.
Vì thế để ngăn chặn Bắc Hàn có đủ khả năng đánh vào Hoa Kỳ, liệu ông Trump có dám chọn rủi ro gây chiến với Trung cộng hay không? Đó là điều khó có ai tin sẽ xảy ra. Liệu rằng họ Tập sẽ nhượng bộ nghe theo yêu cầu của ông Trump hay không? Nhưng phái đoàn của họ Tập có thể tin vào những lời hứa của ông Trump không? Có một điều chắc chắn xảy ra là ông Trump sẽ đề nghị với họ Tập những điều lợi nếu họ Tập chịu dùng áp lực để ngăn cản Bắc Hàn ngưng phát triển vũ khí nguyên tử.
Theo quan điểm của ông Trump, Trung cộng có thể, và nên nói thẳng với Kim Jong Un cần y phải chấm dứt việc làm nguy hiểm hiện nay. Ông Trump từng nói: “ Tôi nghĩ họ (Trung Cộng) có thể giải quyết vấn đề thật dễ dàng nếu họ muốn. ”. Trung cộng là nước có thể kiểm soát mạch sống của Bắc Hàn, bao gồm việc cung cấp thực phẩm, tiếp tế dầu hỏa để chế độ Bắc Hàn có thể tồn tại. Nhưng theo quan điểm của họ Tập thì bất cứ hành động nào khiến cho chế độ cai trị ở Bình Nhưỡng bị sụp đổ đều không thể chấp nhận được.
Nhằm chuẩn bị cho cuộc hội nghị thượng đỉnh, ban tham mưu của ông Trump tìm hiểu rất kỹ về cá nhân con người chủ tịch Tập Cận Bình. Ông ta là con người như thế nào, xuất thân từ đâu, vì sao ông ta trở thành một nhà lãnh đạo thành công nhất trên chính trường quốc tế hiện nay? Vì sao nhiều lãnh tụ thế giới khác như Putin đều nhìn ông ta như một tấm gương cần đi theo?.
NHÂN VẬT TỪNG BỊ VÙI DẬP XUỐNG ĐẤT ĐEN ở vùng thôn quê trong cuộc Cách Mạng Văn Hóa, rồi sau đó vươn lên trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất Trung Hoa kể từ thời Mao Trạch Đông cho đến nay là một phiên bản tuyệt vời để ông Trump phải học hỏi. Trước khi ông Trump bước vào sân khấu chính trị, họ Tập từng tuyên bố rằng ông cương quyết sẽ làm cho nước Trung Hoa trở thành một cường quốc vĩ đại như thuở xưa. Nguyên văn chữ dùng của ông ta là: “ Làm cho Trung quốc trẻ trung, hùng mạnh.”.
Họ Tập định nghĩa khẩu hiệu của ông gồm những điểm sau đây:
● Quyết đem Trung Hoa trở lại vị trí thống trị ở Á châu như thời kỳ trước khi người Tây phương len lỏi vào đây.
● Thiết lập quyền kiểm soát của Trung Hoa trên vùng lãnh thổ của “Trung quốc vĩ đại” tức là bao gồm cả Đài Loan lẫn Hong Kong.
● Phục hồi ảnh hưởng của Trung Hoa trên bán cầu như từng có trong lịch sử. Tất cả những tiểu quốc liền đất, liền biển với Trung Hoa phải thần phục Trung Hoa.
● Nắm vai trò chỉ đạo, và dành lại sự kính trọng của các cường quốc trên thế giới.
Ông Tập gọi viễn ảnh phục hồi Trung Quốc là “ Giấc Mơ Trung Hoa”. Tìm cách thay đổi hệ thống chia sẻ quyền lực, họ Tập tập trung tất cả mọi quyền lực trong tay của mình. Ngày nay, ông ta là “chủ tịch” của đủ mọi ngành, mọi hệ thống. Ông ta sử dụng quyền bính của mình để làm thay đổi hệ thống kinh tế, chính trị và quân sự Trung Hoa sâu rộng nhất kể từ nửa thế kỷ nay.
Nhìn lại lịch sử cá nhân họ Tập, người ta không thể tưởng tượng nổi sự xoay chuyển hoàn toàn 360 độ con người họ Tập. Cuộc đời lên voi xuống chó, đầy rẫy thăng trầm. Xuất thân là con trai của một trong tám nhân vật trợ tá thân tín của Mao Trạch Đông, lẽ ra học Tập được sinh ra trong “cái nôi của những lãnh tụ” ở Bắc Kinh. Nhưng khi họ Tập mới vừa được 9 tuổi, hồi năm 1962, thì cha của cậu bị bọn cách mạng văn hóa của Mao Trạch Đông xông vào nhà bắt đi cải tạo. Bản thân của họ Tâp bị đưa về miền quê để “được cải tạo.”. Ở thôn quê, họ Tập phải đi hốt phân, và làm việc cực khổ theo lệnh của những nông dân trong hợp tác xã. Bị đọa đầy, khinh miệt nặng đến nỗi chị gái của cậu bé họ Tập phải treo cổ tự vẫn.
Họ Tập chọn con đường thế thời phải thế, đành phải lụy theo. Một trong những người bạn thân của họ Tập kể lại rằng hắn tỏ ra phấn đấu tích cực, để trở thành một đảng viên cộng sản hồng hơn bất cứ một đoàn viên thanh niên cộng sản nào khác. Hắn làm bất cứ việc gì để lập thành tích, để được khen thưởng, và leo lên hàng ngũ lãnh đạo cao nhất. Họ Tập chính là một tấm gương của sự kiên trì, nhẫn nại. Nhà lãnh đạo của khối dân 1.4 tỉ người, và Đảng Cộng Sản với 89 triệu đảng viên chín lần xin vào đảng đều bị từ khước, phải đợi đến lần thứ 10 mới được vào Đảng.
Trương cao một kế hoạch đầy tham vọng về giấc Mơ Trung Hoa, họ Tập ra sức qui tụ sự ủng hộ của nhiều giới để giúp thực hiện chương trình làm việc của ông. Bất cứ một trong bốn mục tiêu do ông đề ra cũng phải mất ít ra hàng chục năm để thực hiện, nhưng như học gỉa Andrew Nathan, chuyên gia về Trung Hoa, viết: “Với tác phong tự tin vô cùng, giống như Napoleon, ông Tập cả gan đòi thực hiện tất cả 4 mục tiêu này cùng một lúc.”.
Liệu rằng tham vọng của ông Tập có đụng phải trở ngại với một chướng ngại vật khó lay chuyển nổi ở nước Mỹ dưới thời ông Trump? Đó là ông Stephen Bannon, chiến lược gia chủ chốt của ông Trump. Ông Bannon tin rằng: “Chúng ta sẽ có chiến tranh với Trung cộng trong khoảng năm hay 10 năm nữa. Chắc chắn điều này sẽ xảy ra, không thể tránh được.”. Ông Bannon dự đoán sai: chiến tranh không phải là điều không thể tránh được. Nhưng trải qua những kinh nghiệm trong lịch sử khi có một siêu cường mới nổi lên muốn cạnh tranh với siêu cường đang ngự trị, thường là có chiến tranh xảy ra. Điều này được gọi là Thucydides’s Trap. Cái bẫy của Thucydides, lấy tên một nhà chiến lược quân sự thời Hy Lạp Cổ Xưa. Trong suốt 500 lịch sử, có 16 trường hợp một cường quốc mới nổi lên tranh hùng tranh bá với cường quốc đang ngự trị, thì có 12 cuộc chiến tranh xảy ra. Các Siêu cường có thể thoát khỏi bẫy sập này, trường hợp thứ 17, hay trường hợp giữa Hoa Kỳ và Trung cộng, nếu hai nước này biết khéo léo thu xếp như ngày xưa Anh quốc thu xếp với Hoa Kỳ cách đây một thế kỷ, hay có những “nhà thông thái” biết dùng hình thức Chiến Tranh Lạnh để thích ứng với sự trổi dậy của Liên bang Xô Viết, không cần dùng đến bom đạn.
HAI ÔNG TỔNG THỐNG VÀ CHỦ TỊCH NƯỚC cùng nổi tiếng là những bậc thầy về nghệ thuật thương thuyết, liệu rằng họ sẽ đạt được một thỏa thuận nào tại biệt thự Mar-a-Largo giúp ngăn chặn cuộc khủng hoảng ở Bắc Hàn, giúp Hoa Thịnh Đốn và Bắc Kinh cùng tranh được chiến tranh? Có tiềm năng làm được điều này. Muốn thế, cả hai nước sẽ phải cùng gắng sức hết mình làm hơn những gì mà hai chính phủ đã từng làm trong quá khứ liên quan đến vấn đề Bắc Hàn. Và bắt đầu với việc duyệt xét lại những gì Hoa Thịnh Đốn dự đoán trong hai thập niên qua.
Đối với họ Tập, năm 2017 là năm củng cố quyền lực chính trị. Ưu tiên cao nhất bây giờ của ông là phải tạo được sự ổn định từ nay cho đến kỳ Đại Hội Đảng thứ 19, tổ chức vào mùa thu năm nay. Trong kỳ đại hội này, họ tập sẽ ra ứng cử thêm một nhiệm kỳ 5 năm nữa, và ông sẽ xin Đại Hội Đảng phê chuẩn bảy nhân vật trong ban Thường Trực của Bộ Chính Trị. Đó là bước đầu tiên để giúp họ Tập nắm quyền lãnh đạo cho đến năm 2022, và sau đó nữa. Do đó, điều ông ta muốn tránh né nhiều nhất là đừng xảy ra tình trạng xáo trộn, bất ổn cho Trung Cộng. Ông ta sẽ chia sẻ với Tổng thống Trump là ông cũng rất lo ngại về thái độ liều lĩnh của họ Kim, nhất là nếu thái độ đó khiêu khích ông Trump ra lệnh tấn công. Ít nhất là trong năm sắp tới, đừng để Hoa Kỳ ra tay đánh trước. Thỏa thuận do ông Tập đề nghị sẽ là một nỗ lực chung giữa Hoa Kỳ và Trung Cộng buộc Bắc hàn không còn có thể tiếp tục thử vũ khí nguyên tử mà không làm cho chế độ Bắc Hàn bị sụp đổ.
Nhưng muốn làm cho họ Kim giảm bớt thái độ điên rồ, chấm dứt thử vũ khí nguyên tử, họ Tập sẽ phải yêu cầu Hoa Kỳ thay đổi lập trường từ bấy lâu nay. Hai chính quyền Obama và Bush đều buộc Bắc Hàn phải từ bỏ tất cả vũ khí nguyên tử và nguyên liệu làm vũ khí như những điều kiện tiên quyết để thương thuyết về vấn đề Bắc Hàn. Theo quan điểm của tôi (tác giả Graham Allison), ông Trump có thể kết luận rằng đòi hỏi trên là ảo tưởng. Thực tế rõ ràng, chúng ta không thể làm ngơ là: Bắc Hàn có một kho đầu đạn nguyên tử, và nước này sẽ không bao giờ chịu từ bỏ vũ khí đó, giống như Do Thái và Hoa Kỳ. Nhưng Hoa Kỳ có thể tập trung nỗ lực vào việc làm ngưng thử nghiệm và sản xuất đầu đạn nguyên tử trong bốn đến tám năm sắp tới. Đổi lại nên dụ dỗ Bắc Hàn bằng cách sẽ cung cấp thực phẩm, thuốc men, hay ngay cả tiền bạc cho Bắc Hàn. Chính phủ Nam Hàn có thể thỏa mãn đòi hỏi này.
Nếu những gì xảy ra trong lịch sử là kim chỉ nam hướng dẫn, Bắc Hàn có thể dở trò gian lận khi họ tin rằng họ có thể qua mặt được. Tuy nhiên, khi lằn ranh mầu đỏ bị vượt qua, y sẽ lập tức bị trừng phạt. Ít ra là chúng ta cũng có cơ hội để thảo ra một hiệp ước kéo dài một thời gian. Như một nhà thương thuyết Mỹ từng nói chuyện với Bắc Hàn, ông rút ra kinh nghiệm là mặc dù chúng ta không thể mua đứt chính quyền này bằng viện trợ và tiền bạc, nhưng chúng ta có thể thuê nó trong một thời gian ngắn, theo mùa. Và lúc này chính là thời điểm chúng ta nên làm việc đó. Một quan chức cao cấp trong chính quyền của ông Trump vừa cho biết: “ Thời gian không còn bao nhiêu, và mọi chọn lựa đều đã được trưng ra trên bàn thương nghị. Chúng ta phải chọn ra một thỏa thuận chung. ”
Bài phân tích của Graham Allison trên báo TIME ngày 17/4/2017
Nguyễn Minh Tâm dịch
------------
 |  |
| President Trump aims to take on North Korea with China |
0 comments:
Post a Comment