Nghiệp quả

Trúc Xanh


Sáng thứ Hai đi làm, tôi pha ly cà-phê chưa kịp uống thì gã bạn ngồi cubicle tuốt góc kia đã ơi ới, “Bamboo …ooo!”

Tôi bước qua, “Hello Mr. Reev!”

Gã bạn đang ngồi trên ghế nhổm thẳng người lên, giọng sôi nổi, "Nghe tin gì chưa?"

- Tin gì?

Gã bạn nhăn mặt, ra cái vẻ tin to đùng vậy mà không biết.

- Thì nói nghe coi.

- Cái tin về công ty thầu làm iPad cho Apple đó. Công nhân gì mà là con nít 12 tuổi, lại còn bị bắt làm việc tới 16 tiếng đồng hồ, thẳng nhỏ chịu hết nổi bèn nhảy lầu tự tử. Quanh nhà máy phải giăng lưới như lưới cá để đỡ người nhảy lầu. “Anti-Suicide Net”. Thật là kinh tởm!

Lưới "chống tự tử" tại xưởng Foxconn (China) Nguồn ảnh: http://svtc.org

Tôi liền bỏ gã bạn ngồi đó, lật đật chạy về chỗ, mở Net lên coi. Đúng thiệt, “Mass Suicide” - Hơn 150 công nhân nhà máy Foxconn tại Vũ Hán (Wuhan) cho biết họ sẽ nhảy lầu tự sát nếu điều kiện làm việc không được cải thiện. Trong 2 ngày liền, những công nhân này đã chiếm tầng thượng của nhà máy 3 tầng và tuyên bố họ sẵn sàng tự sát tập thể.

Tôi lại mò tới bên gã Reev, “Ôi, chuyện đó xưa rồi. Chuyện “Apple và Foxconn” này đã um xùm từ năm 2010 rồi.”

- Vậy sao?

- Lúc đó có 16 công nhân cũng đã tự sát bằng cách nhảy từ trên lầu cao xuống đất. Lúc đó Steve Jobs cũng có lên tiếng giải thích. Ông ta bảo Foxconn không phải là một nơi bóc lột sức lao động (nguyên văn “sweat shop”); ở đó có hồ bơi, thư viện, phòng tập thể dục, nhà thương, nhà hàng, rạp hát, đủ thứ hết á.
…

Steve còn nói 16 người tự sát so với số công nhân cả ngàn người thì vẫn còn dưới “tiêu chuẩn tự tử của Hoa Kỳ”. Tỉ lệ tính ra là còn ít so với số học sinh tự tử tại các trường trung học ở Mỹ này.
I don't care what he said!

Mặt gã bạn tôi dường như rắn lại, giọng cũng đanh hơn. Gã Reev này bình thường thuộc loại hề hà. Nhiều khi nhìn gã hề hà thấy bắt ghét, lúc đó tôi và mấy gã bạn khác khều nhau, cười, bảo hắn giống con gấu chỉ biết ăn rồi ngủ. Nhưng con gấu lần này coi bộ nóng mũi. Gã nói tiếp, “Thằng nhỏ phải làm việc như con chó.”

Thường ngày, chúng tôi vẫn đùa, cứ một người hỏi “How're you?” thì người kia trả lời “Working like a dog”, rồi cười hình hịch với nhau. Nhưng hôm nay, cũng câu ấy gã theo thói quen buột miệng nói ra mà sao hai đứa như nghẹn họng.

Steve hứa Apple sẽ điều tra và sẽ sửa đổi.
Ông ta chắn chắn biết. Họ có người của họ ở đó làm sao không biết được chứ.

Ừ nhỉ, làm sao không biết chứ khi sự việc đâu phải ngày một ngày hai mà kéo dài cả năm trời. Ba năm trôi qua mà số người đòi tự vẫn càng nhiều thêm là tại sao? Vì cộng sản thì ác, tư bản thì tham và người xài đồ thì ham đồ rẻ.

Hai chúng tôi, người đứng, kẻ ngồi bỗng cùng im lặng. Đột nhiên Reev buột miệng nói,
- That’s what got him.
Wow, wow, nói gì đó, nói lại nghe coi. Bộ du muốn nói là Steve Jobs vì cái “chuyện nớ” nên mới bị bệnh ung thư mà chết?
Well, it is what it is.
Hơ, ở...ở đâu ra mà du có cái suy nghĩ lạ lùng rứa?
Ta tin vậy đó. Ở trên đời này, chuyện gì mình làm thì mình lãnh hậu quả.

Trời ơi, cái gã này, ngày thường rất chi “bình dân học vụ” sao hôm nay chơi một màn phi-lô ngon lành vậy? Trong khi tôi còn đang ngẩn ngơ thì một gã bạn khác, ngồi cubicle kế bên Reev, nghe tiếng ồn ào, đứng lên, ló đầu qua (gã này tên Mr. Dee, người dài thoòng như cọng đậu que).

Hey, what’s going on here?

Tôi làm phóng viên vỉa hè ngắn gọn kể lại cho Dee nghe. Nghe xong gã ta phóng ra 2 chữ gọn lỏn, Bad Karma.

Karma - Cái chữ định mệnh của Steve Jobs.

You have to trust that the dots will somehow connect in your future.
You have to trust in something - your gut, destiny, life, karma, whatever.

Karma – Nghiệp

Hai gã bạn của tôi thật ra không hiểu nhiều lắm về chữ Nghiệp của đạo Phật đâu. Tôi cũng không. Lớn lên trong một gia đình Thiên Chúa Giáo, tôi được dạy rằng con người khi sống ở thế gian này phải lo làm lành lánh dữ để khi chết được lên thiên đàng; nếu lỡ có làm tội tí tí thì khi chết sẽ xuống luyện ngục để đền tội một thời gian, còn nếu phạm tội nhiều nhiều thì sẽ bị đày xuống hỏa ngục chịu khổ đời đời. Không có chuyện nghiệp chướng, nhân quả, hay kiếp trước, kiếp sau gì hết.

Thế nhưng, tôi vẫn được nghe về nghiệp chướng, nhân quả, kiếp trước, kiếp sau,... qua sách truyện, ca dao, qua các tuồng cải lương, và qua những mẩu chuyện đời thường quanh tôi. Tôi thấy chúng từ từ đi vào trong những suy nghĩ của mình một cách thật nhẹ nhàng, thật tự nhiên.

Người Mỹ dùng chữ karma với cái nghĩa “Gieo nhân nào - Lãnh quả ấy” như trong các câu ngạn ngữ “what goes around, comes around”, “you make the bed you lie in”, hay “sow the wind, reap the whirlwind” v.v... Theo đó, karmic law cũng giống như causality law nghĩa là luật nhân quả.

As long as she or he to make their millions has not dragged others down,
Then good luck to them in their financial renown.
They have amassed their monetary pile in an honest way,
One can only respect them for that is all one can say.

But if they exploit others for their financial gain,
Then as targets of Karma they are destined to remain.
Till their very last breath of life they do draw,
Since what goes around comes around is Karma’s Law.
(Francis Duggan)

Nhưng với người Mỹ, karma không ảnh hưởng tới đời người đến mức như chữ nghiệp của ta, khi mà hậu quả của việc mình làm sẽ bám dai dẳng theo mình không chỉ trong kiếp này mà còn qua nhiều kiếp khác, như Thúy Kiều có muốn chết cũng không được chỉ vì “Số còn nặng nghiệp má đào - Người dầu muốn quyết trời nào đã cho”.

Nhưng tôi không có thì giờ giải thích karma theo quan điểm Đông phương cho 2 gã bạn nghe. Chúng tôi phải quay về chỗ ngồi để còn lo làm việc. Cái karma của chúng tôi đơn giản lắm, nếu ngày hôm nay làm ăn không đàng hoàng thì chỉ mấy ngày sau sẽ bị khách hàng càm ràm ngay. Dù có lúc cũng làm biếng lắm chứ nhưng phải ráng cố gắng, ráng cố gắng...

Câu Chánh Nghiệp cũng là quá bự.
Dẫu nghề chi làm việc ngay đường.
Ta đừng nên theo kẻ bất lương,
Học ngón xảo để lừa đồng loại.
(Huỳnh Phú Sổ)

“Có thân là mang nghiệp”, câu này nghe nản thiệt nhưng mà đúng.


© DCVOnline

---

Ghi chú và lược dịch

'Mass suicide' protest at Apple manufacturer Foxconn factory , Malcome Moore, the Telegraph, 11/01/2012
Foxconn là công ty sản xuất hàng điện tử lớn nhất thế giới (chủ Đài Loan “Hon Hai Precision Industry Ltd.”) cho sản phẩm nổi tiếng iPhone, iPad, iPod của Apple, và cũng hợp tác với Dell HP, Microsoft, Nintendo, và Sony. Năm 2010, đã có 16 công nhân Foxconn tự tử bằng cách gieo mình từ trên lầu cao xuống đất, và 14 người đã chết.

Ngày 2 tháng 1/2012, tại Foxconn Technology Park ở Vũ Hán (Wuhan), có 600 công nhân bị đổi qua dây chuyền sản xuất khác. Một số nghỉ việc nhưng khoảng 150 công nhân đã chiếm tầng lầu thượng và tuyên bố họ sẽ tự sát tập thể nếu không có sự cải thiện.
Một trong những công nhân phản đối (ban GĐ) nói rằng, “Họ bắt chúng tôi làm việc mà không cho huấn luyện, còn trả công thì rẻ mạt. Đường băng chuyền chạy rất nhanh, chỉ sau một buổi sáng là tay chúng tôi bị phồng rộp và nám đen. Nhà máy thì đặc nghẹt khói. Không ai chịu nổi nữa.”
Steve Jobs trả lời về vụ việc tự sát ở Foxconn 2010 , YouTube.
http://www.dailytech.com/Foxconn+Installs+AntiSuicide+Nets+at+Its+Facilities/article18877.htm targer=new>Foxconn Installs Anti-Suicide Nets at Its FacilitiesJason Mick, dailytech.com, 29/06/2010

Bài diễn văn của Steven Jobs tại Stainford University có đoạn: “Tôi xin nhắc lại, các bạn không thể nhìn trước về tương lai để kết nối những dấu chấm được đâu, các bạn chỉ có thể làm điều đó khi nhìn lại quá khứ mà thôi. Vì thế, các bạn phải tin tưởng rằng những dấu chấm rồi sẽ nối kết với nhau trong tương lai. Các bạn phải đặt niềm tin vào một điều gì đó - như trực giác, định mệnh, cuộc sống, nghiệp quả, hoặc điều gì đó. Quan niệm ấy chưa bao giờ làm tôi thất vọng, và nó đã làm nên mọi sự thay đổi trong đời tôi.”

Lược dịch bài thơ của Francis Duggan:

Nghiệp quả Nguồn ảnh: madmermaids.com

Chừng nào những người làm giàu bạc triệu mà vẫn không đày đọa người khác,
Thì mong sao họ may mắn trong hào quang tiền bạc.
Họ đã thu được cái núi tiền một cách lương thiện,
Người ta phải tỏ lời kính trọng vì người ta không thể nói gì khác hơn.

Nhưng nếu họ lợi dụng người khác để thu lợi,
Thì họ sẽ trở thành cái đích nhắm của Karma.
Cho đến tận hơi thở cuối cùng của cuộc đời,
Bởi vì trồng hạt nào thì hái trái ấy chính là Luật Nhân Quả.

What goes around. comes around: Đi sao, về vậy.
You make the bed you lie in: Làm giường nào ngủ giường nấy.
Sow the wind, reap the whirlwind: Gieo gió, gặt bão.