Châu Âu lo sợ trước việc Hy Lạp trưng cầu dân ý về kế hoạch chống khủng hoảng

Thủ tướng Hy Lạp George Papandreou (REUTERS)

Đức Tâm

Chưa bao giờ khu vực đồng euro lại cận kề sự tan vỡ như hiện nay. Từ hai ngày qua, châu Âu rơi vào tình trạng hoang mang, bất ổn định sau khi thủ tướng Hy Lạp George Papandreou, vào tối thứ Hai, 31/10/2011, đã thông báo tổ chức trưng cầu dân ý về kế hoạch cứu nguy khu vực đồng euro.

Châu Âu và các đối tác đã tỏ thái độ kinh ngạc và bất bình mạnh mẽ. Bởi vì, kế hoạch hỗ trợ tài chính cho Hy Lạp, cứu nguy đồng euro vừa mới được toàn thể 17 thành viên khối euro, trong đó có Hy Lạp thông qua tại Hội nghị Thượng đỉnh vào tuần trước. Mặt khác, các lãnh đạo châu Âu lại không được hề được báo trước là Athens sẽ tổ chức trưng cầu dân ý.

Giới phân tích cho rằng thủ tướng Hy Lạp đang chơi nước cờ mạo hiểm. Cơ quan thẩm định tài chính quốc tế Fitch cảnh báo là sự tồn tại của khu vực đồng euro bị đe dọa nếu người dân Hy Lạp nói « không » với kế hoạch của châu Âu.

Xin nhắc lại, tại Hội nghị Thượng đỉnh ngày 26-27/10 vừa qua, sau 10 tiếng đồng hồ thương lượng, các lãnh đạo châu Âu mới đạt được một kế hoạch giúp Hy Lạp, cứu nguy khu vực đồng euro. Cụ thể là các ngân hàng tư nhân sẽ xóa 50% số nợ cho Hy Lạp, tương đương 100 tỷ euro, châu Âu sẽ cho Hy Lạp vay 100 tỷ từ nay đến 2014 và đứng ra bảo lãnh 30 tỷ. Một phần tiền này sẽ được dùng vào việc tăng vốn cho các ngân hàng Hy Lạp, có nghĩa là các cơ sở tài chính của Hy Lạp sẽ đặt dưới sự giám sát của châu Âu. Các ngân hàng khác của châu Âu cũng sẽ được cung cấp thêm vốn, nâng mức vốn tự có từ 5% lên 9%, giúp đối phó tốt hơn với khủng hoảng. Khả năng can thiệp của Quỹ Bình ổn Tài chính châu Âu – FESF – sẽ được tăng cường, từ 440 tỷ euro lên thành 1000 tỷ.

Giờ đây, kế hoạch này có nguy cơ bị phá sản. Trong ngày hôm qua, tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đã điện đàm với thủ tướng Đức Angela Merkel. Lãnh đạo hai nước tỏ quyết tâm là châu Âu phải thực thi kế hoạch cứu nguy khu vực đồng euro. Đối với tổng thống Pháp, đây là cách thức « duy nhất để giải quyết vấn đề nợ của Hy Lạp ». Chiều nay, tổng thống Pháp, thủ tướng Đức, chủ tịch Hội đồng châu Âu, chủ tịch Ủy ban châu Âu, lãnh đạo nhóm eurogroup, tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế họp riêng với nhau tại Cannes, miền nam nước Pháp và sau đó, thủ tướng Hy Lạp George Papandreou được yêu cầu đến giải thích về quyết định của mình. Một nguồn tin gần gũi với chính phủ Pháp cho AFP biết là Paris sẽ có thái độ rất phũ phàng nhưng rõ ràng : Thủ tuớng Hy Lạp có quyền cho tổ chức trưng cầu dân ý nhưng phải làm trước Lễ Giáng sinh năm nay. Thay vì đặt câu hỏi cho người dân là có chấp nhận kế hoạch khắc khổ của chính phủ hay không, Athens chỉ nên hỏi là có muốn tiếp tục ở trong khu vực đồng euro hay không. Nếu người dân nói « không », Hy Lạp rút ra khỏi khu vực đồng tiền chung.

Lãnh đạo khối eurogroup Jean Claude Juncker nhận định là không loại trừ khả năng Hy Lạp tuyên bố phá sản. Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Robert Zoellick ví cuộc trưng cầu dân ý như chơi xổ số. Nếu đa số dân Hy Lạp nói « không » thì tình hình sẽ hỗn loạn như một cái chợ.

Một số nhà phân tích cho rằng tình hình chính trị nội bộ Hy Lạp buộc thủ tướng Papandreou phải tổ chức trưng cầu dân ý. Ông không có một sự lựa chọn nào khác, vì phe đối lập kiên quyết từ chối mọi sự hợp tác với chính phủ để thực hiện kế hoạch thắt lưng buộc bụng mà châu Âu áp đặt, trong khi đó, làn sóng biểu tình phản đối ngày càng lan rộng trong xã hội.

Chiều hôm qua, thủ tướng Hy Lạp đã điện đàm với đồng nhiệm Đức và khẳng định là cuộc trưng cầu dân ý sẽ giúp củng cố vị trí của Hy Lạp trong khu vực đồng euro.

Thế nhưng, ông Ilias Nikolapopoulos, chuyên gia phân tích chính trị tố cáo thủ tướng Hy Lạp đã đưa ra một quyết định nguy hiểm đối với tương lai của đất nước. Ông nói, « Điều gì sẽ xẩy ra nếu người dân nói « không » ? Có nguy cơ là cộng đồng quốc tế cắt nguồn tiền giúp đỡ và Hy Lạp sẽ phải ra khỏi khu vực đồng euro ».

Điều mà châu Âu lo sợ nhất là viễn cảnh khu vực đồng euro bị « tháo gỡ » dần dần, sau khi Hy Lạp thì phải chăng sẽ đến lượt Ý, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, những quốc gia này cũng đang gặp rất nhiều khó khăn. Đã từ lâu, giới quan sát cảnh báo, sự tan rã của khu vực đồng euro đe dọa sự tồn tại của Liên Hiệp Châu Âu.