Trung Quốc bực tức vì Nga bỏ rơi Libya

Tổng thống Nga.

Việc Nga đột ngột thay đổi lập trường, quay sang ủng hộ phương Tây kêu gọi Tổng thống Libya Muammar Gaddafi từ chức đã khiến Mỹ hài lòng và giúp quan hệ Nga-Mỹ cải thiện. Tuy nhiên, ngược lại, động thái này của Moscow đã khiến Trung Quốc tức giận.

Nga đã đến Hội nghị Thượng đỉnh G-8 tại Deauville, Pháp hồi tuần trước với tư cách là một lực lượng phản đối chiến dịch đơn phương can thiệp quân sự của phương Tây vào Libya. Tuy nhiên, thay vì lên tiếng chỉ trích phương Tây về những hành động ở Libya như họ vẫn làm trước đây thì Tổng thống Nga Dmitry Medvedev bất ngờ tuyên bố “chính quyền của Tổng thống Gaddafi đã mất tính hợp pháp” và Nga có kế hoạch giúp ông này ra đi.



Không lâu sau khi trở về Moscow từ hội nghị ở Pháp, Tổng thống Medvedev đã ra lệnh cho đặc phái viên Châu Phi của mình – ông Mikhail Margelov đến Libya “trong thời gian gần nhất”. Ông Margelov là người được cả phương Tây và phe nổi dậy Libya yêu thích. Ông này thừa nhận: “Tương lai của ông Gaddafi là một chủ đề nhạy cảm nhất".

Trung Quốc tức giận

Những động thái trên của Nga đã khiến Trung Quốc vô cùng bực tức. Bắc Kinh cảm thấy rằng họ bị Moscow dẫn vào một khu vườn và sau đó bỏ mặc họ một mình ở đó. Nga gần như đã huỷ bỏ dự án “hợp tác chung” về Trung Đông và Bắc Phi mà Ngoại trưởng Nga Lavrov và người đồng cấp Trung Quốc Yang Jiechi từng nhất trí tại một cuộc gặp ở Moscow hồi tháng trước. Dự án này đã được hai bên miêu tả là đưa quan hệ chiến lược Nga-Trung lên một tầm cao mới.

Sự tức giận của Bắc Kinh với Moscow được thể hiện qua một bài bình luận trên tờ Tân Hoa Xã - tớ báo chính thức của Trung Quốc. Bài báo này bắt đầu bằng một lời nhận xét mang hàm ý chế giếu rằng Nga đã “gia nhập vào các cường quốc phương Tây một cách ấn tượng bằng việc kêu gọi ông Gaddafi từ chức”. Bài báo đăng trên Tân Hoa xã còn nói: “Các chuyên gia và nhà phân tích tin rằng sở dĩ Nga quay ngoắt thái độ trong vấn đề với Libya là vì muốn bảo vệ lợi ích riêng của họ ở đất nước Bắc Phi và muốn có một vai trò nhất định trong tương lai của nước này. Tuy nhiên, nhiều người vẫn hoài nghi về khả năng Nga có thể tạo nên sự khác biệt ở Libya".

Bài bình luận của Tân Hoa Xã khẳng định, Nga đã giữ lập trường trung lập về vấn đề Libya trong lúc ngồi đánh giá xem bên nào cuối cùng sẽ thắng thế. Khi đó, Moscow chỉ trích cả NATO và ông Gaddafi. Tuy nhiên, thời gian trôi qua, khi thấy NATO quyết tâm lật đổ ông Gaddafi, Nga mới quyết định rằng, họ cần phải đứng về phía phương Tây. Bắc Kinh cáo buộc động thái của Moscow là mang tính “cơ hội”.

Ngoài tờ Tân Hoa xã, tờ Nhật báo Nhân dân của Trung Quốc cũng đăng một bài báo nhấn mạnh rằng, Trung Quốc luôn theo đuổi một chính sách dựa trên nguyên tắc đối với những nước ở Trung Đông và Bắc Phi. Bài báo này ngầm so sánh sự kiên định của Trung Quốc với lập trường hay thay đổi của Nga. Theo Nhật báo Nhân dân, bắc Kinh luôn tuân thủ các nguyên tắc cơ bản là tôn trọng và không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước. Liên quan đến các cuộc xung đột ở một số nước, Trung Quốc kêu gọi các bên giải quyết bất đồng thông qua đối thoại và đàm phán.

Qua bài báo Trung Quốc đã xây dựng cho mình hình ảnh là một đất nước đáng tin và có trách nhiệm. Còn về phần Nga, Trung Quốc cho rằng, hình ảnh của nước này sẽ bị phương hại vì vấn đề Libya.

Trung Quốc "mất bạn", Mỹ được lợi

Trung Quốc có lý do để tức giận với Nga về vấn đề Libya. Rõ ràng, trong lúc này, vấn đề niềm tin và uy tín đang khiến Bắc Kinh phải suy nghĩ. Trung Quốc đã đưa lập trường của mình đến gần với Nga trong những diễn biến ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi. Nước này thậm chí đã gợi ý sẽ cùng Nga phong toả bất kỳ động thái nào của phương Tây nhằm chống lại Damascus ở Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Trong suốt thời gian qua, Nga và Trung Quốc luôn đứng cạnh nhau trong rất nhiều vấn đề, trong đó có cuộc xung đột ở Libya.

Quan hệ giữa Nga và Trung Quốc trong thời gian gần đây đã chứng kiến sự hợp tác ngày càng chặt chẽ. Hai nước này cũng có chung nhiều quan điểm trong các vấn đề quốc tế. Việc Moscow đột ngột thay đổi lập trường về Libya khiến Bắc Kinh như bị dội một gáo nước lạnh. Bắc Kinh cảm thấy gần như bị “phản bội”. Hơn nữa, Trung Quốc chẳng thể thấy thoải mái khi Nga đứng về phía Mỹ và phương Tây. Việc Nga ủng hộ ông Gaddafi ra đi chắc chắn sẽ kéo quan hệ giữa nước này với Mỹ về gần nhau hơn. Điều này đã được thể hiện qua việc Tổng thống Obama trao cho Moscow hợp đồng cung cấp máy bay trực thăng trị giá lên tới 40 triệu USD cho chiến truờng Afghanistan. Chưa hết, Mỹ và phương Tây còn hứa sẽ ủng hộ Nga gia nhập vào Tổ chức Thương mại thế giới trong năm nay.

Có lẽ người được lợi nhiều nhất trong việc Nga thay đổi lập trường về vấn đề Libya chính là Tổng thống Obama. Mỹ và phương Tây đang đối mặt với sự bế tắc kéo dài ở Libya. Nếu Moscow có thể thuyết phục ông Gaddafi từ chức thì đó sẽ là một cái kết tuyệt vời cho ông Obama. Ngược lại, nếu Nga thất bại thì người ta cũng không nhằm vào ông Obama. Ngoài ra, việc Nga không còn phản đối sự can thiệp của NATO vào Libya sẽ giúp phương Tây có thể tìm kiếm một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhằm mở đường cho một sự thay đổi chính quyền ở Libya.

Trên phương diện rộng hơn, việc Nga đứng về phía phương Tây trong vấn đề ở Libya đã chứng tỏ, chính sách cài đặt lại quan hệ Nga-Mỹ dù tiến triển chậm nhưng rất vững chắc. Mỹ đã từng bước biến Nga từ một cường quốc hay gây khó dễ cho họ thành một đối tác, lần lượt từ vấn đề Iran, Afghanistan và giờ là Libya. Đây được xem là một thành công đối ngoại thứ hai của ông Obama sau chiến tích tiêu diệt được trùm khủng bố Bin Laden.