Một cô gái trẻ bị mất việc, bị đuổi khỏi nhà trọ, bị cấm xuất cảnh,
bị công an câu lưu, hành hung, xúc phạm nhân phẩm vì cộng tác cho một
trang báo độc lập không thuộc ‘lề đảng’ nhưng vẫn bất chấp mọi hiểm nguy
đe dọa để theo đuổi sứ mạng truyền thông vì người nghèo.
Đó là câu chuyện của cô Anna Huyền Trang, một trong số các thành viên nồng cốt của truyền thông Dòng Chúa Cứu Thế (DCCT) ở Sài Gòn.
Trang bắt đầu làm cộng tác viên cho DCCT vào năm 2011. Sau khi công an
áp lực chỗ làm đuổi việc cô, từ đầu năm ngoái, Trang đã bỏ hẳn công việc
chuyên ngành kinh tế để trở thành phóng viên toàn thời gian của truyền
thông DCCT, ngược xuôi khắp nơi để đưa ra ánh sáng những câu chuyện oan
khuất, những tiếng nói của người dân thấp cổ bé miệng, những thông tin
không được báo chí nhà nước đề cập tới.
Ngoài việc đi thu thập tin tức, phỏng vấn, viết bài cho trang web Dòng Chúa Cứu Thế, Trang còn đảm trách biên tập chương trình Cà Phê Tối,
một trong sáu chương trình truyền hình của Dòng Chúa Cứu Thế, chuyên
điểm tin hằng ngày và bình luận các sự kiện thời sự liên quan tới Việt
Nam.
Hai trong số những lần Trang bị bắt bớ, hành hung được dư luận biết đến
là lần cô vô cớ bị công an phường Cầu Kho (quận I, TPHCM) cưỡng chế về
đồn hồi tháng 10/2012, bị tra tấn, bị lột quần áo để khám xét, theo
tường thuật chi tiết cô công khai trên các trang mạng xã hội sau đó; và
lần cô bị đánh ngay tại phi trường Tân Sơn Nhất và bị tịch thu hộ chiếu
trước khi lên đường tham gia hội thảo về tự do báo chí tại Quốc hội Mỹ
với tư cách là một nhà báo độc lập từ Việt Nam nhân Ngày Tự do Báo chí
Thế giới 3/5 năm ngoái, theo lời mời của hai dân biểu liên bang Hoa Kỳ.
Những hình ảnh Trang và bạn bè của cô ghi được về vụ việc này sau đó đã
được phổ biến rộng rãi trên internet.
Trong môi trường kiểm duyệt chặt chẽ thông tin, không dung chấp ý kiến
bất đồng, và bằng mọi cách ngăn chặn truyền thông độc lập như tại Việt
Nam, tường thuật tin tức không theo lề đảng là một việc làm hết sức nguy
hiểm mà những bản án liên tiếp dành cho các nhà báo-blogger tự do trong
nước đã chứng minh rõ nét.
Vậy sức mạnh nào đã thôi thúc cô gái đôi mươi gầy gò, mảnh khảnh ấy dấn
thân vào sứ mạng truyền thông vì những người không có tiếng nói trong xã
hội?
Tạp chí Thanh Niên VOA mời quý vị và các bạn cùng tìm hiểu qua cuộc trò chuyện với Anna Huyền Trang trong chương trình hôm nay.
Anna Huyền Trang: Trước khi em cộng tác với truyền thông DCCT, em
đã tham gia các hoạt động xã hội trong thời gian dài bắt đầu từ năm học
lớp 12, vì thời gian đó em có cơ hội tiếp xúc rất nhiều trẻ em đường
phố, những người nghiện ma túy, và những người nhiễm HIV. Em cũng tham
gia các hoạt động truyền thông bảo vệ sức khỏe cho họ. Điều này em được
gặp lại trong sứ mạng của truyền thông DCCT, nên đã thu hút em tham gia,
và em đã có nhiều dịp tiếp cận với các mảnh đời tan thương, bất hạnh do
chính thể chế độc tài tạo nên.
Trà Mi: Cộng tác với truyền thông DCCT từ bấy tới nay, Trang
đã rút ra cho mình những kinh nghiệm thế nào trong hoạt động truyền
thông độc lập, đa chiều?
Anna Huyền Trang: Trong quá trình cộng tác, em đã nâng lên được
khả năng tiếp cận các nguồn thông tin khác nhau, gặp được nhiều đối
tượng khác nhau. Chẳng hạn như tụi em đến với những dân oan mất đất để
tìm hiểu sự việc của họ và viết tin đúng sự thật.
Trà Mi: Làm truyền thông theo ‘lề dân’ rất nhiều khó khăn. Bạn trang bị cho mình sự chuẩn bị ứng phó về mặt tinh thần như thế nào?
Anna Huyền Trang: Phóng viên tự do gặp rất nhiều đe dọa về tính
mạng. Mình biết sẽ bị tóm cổ bất cứ lúc nào, nhưng đó đúng là điều ‘thú
vị’ nhất ở Việt Nam đấy chị. Em luôn chuẩn bị là công an sẽ bắt mình. Em
và các bạn em cũng sẵn sàng cho điều đó.
Cô Anna Huyền Trang Trang biên tập chương trình truyền hình
Cà Phê Tối của DCCT, chuyên điểm tin và bình luận
các sự kiện thời sự liên quan tới Việt Nam
Trà Mi: Biết có thể bị bắt bất cứ lúc nào, bạn có cách gì để tự vệ trước những rủi ro đó?
Anna Huyền Trang: Trước khi đi tác nghiệp, mình thông báo cho
những người bạn của mình biết địa điểm và thời gian. Nếu trong thời gian
đó các bạn không thấy mình liên lạc thường xuyên thì biết là mình đã
gặp rủi ro. Chính những người bạn của em là những người giám sát em
trong quá trình em tác nghiệp.
Trà Mi: Từ lúc mới bước vào truyền thông DCCT tới nay, Trang thấy mình có gì thay đổi khác xưa, đã học hỏi được những gì?
Anna Huyền Trang: Điều thay đổi lớn nhất là em ý thức hơn vai trò
của một công dân đối với đất nước, mình không thể câm lặng trước các
vấn nạn của xã hội ví dụ như tham nhũng hay việc Trung Quốc xâm lấn biển
đảo của Việt Nam.
Trà Mi: Có thể kể mình nghe một vài trường hợp đã kinh qua với
vai trò một ký giả độc lập trong môi trường kiểm soát chặt chẽ thông
tin ở Việt Nam?
Anna Huyền Trang: Cuối tháng 10/2012 sau khi đi lấy tin về phiên
sơ thẩm hai nhà sĩ Việt Khang và Trần Vũ Anh Bình, em bị công an bắt về
phường Cầu Kho. Em bị các nhân viên công quyền đánh đập, hành hung, lột
đồ ra để khám xét. Cũng có vài lần bị bắt khác nhưng em không có gì là
sợ cả. Họ đe dọa rất nhiều về tính mạng và gia đình mình. Họ hỏi ‘Mày là
ai?’ Em nói ‘Tôi là phóng viên DCCT.’ Họ hỏi ‘Thẻ nhà báo đâu? Chúng
mày là dân phản động làm gì mà có thẻ nhà báo của nhà nước.’ Từ đó, em
thấy họ rất miệt thị các phóng viên tự do như tụi em và cần tác động làm
sao để mọi người quan tâm nhiều hơn đến các phóng viên tự do chưa được
các tổ chức xã hội bảo vệ.
Trà Mi: Bị miệt thị trong một xã hội mà mọi chuyện đều nằm
dưới sự kiểm soát của nhà nước rõ ràng là một bất lợi rất lớn cho các
sinh hoạt hằng ngày và những giao tiếp xã hội. Những bất lợi, thiệt thòi
đó đối với bản thân Trang thấy thế nào?
Anna Huyền Trang: Em không cảm thấy bị tủi thân vì họ có quyền
làm điều đó với mình. Còn mình phải nghĩ khác, phải làm thế nào để giúp
họ thay đổi và nhận ra được những giá trị mà các anh em dân chủ đang đấu
tranh vì lợi ích của đất nước, xã hội, và con người Việt Nam chứ không
phải như những gì nhà nước này rêu rao rằng là ‘phản động.’ Những người
đấu tranh dân chủ nhìn thấy công việc mình làm mang lại nhiều ý nghĩa
cho xã hội, cho người nghèo, mà cũng mang lại niềm vui cho mình nữa thì
tại sao mình phải tủi hổ? Tại sao mình lại buồn trước những ánh mắt lạ
lùng đó? Em tin một ngày nào đó những ánh mắt lạ lùng đó sẽ quý mến
mình. Chỉ cách đây 1 năm, bạn bè em cũng nhìn em soi mói, xét đoán công
việc của em, nhưng rồi các bạn em theo dõi công việc của em trên
facebook và dần hiểu được công việc em làm. Bây giờ, chính các bạn đã
ủng hộ em.
Trà Mi: Gia đình phản ứng thế nào trước những việc làm của Trang?
Anna Huyền Trang: Bố mẹ em rất lo cho em. Họ từng bị an ninh mời
lên làm việc hỏi về việc em làm. Thế nhưng, bố mẹ em muốn em sống tốt,
trở thành người tốt, đó là cách em báo hiếu cho bố mẹ.
Trà Mi: Nói về vui-buồn của một nhà báo tự do trong nước, Trang sẽ chia sẻ những gì?
Anna Huyền Trang: Em cảm nhận được niềm vui thật sự trong nhóm
truyền thông DCCT. Mọi người rất quý mến nhau, xem nhau như một gia đình
vì không biết mỗi người sẽ bị bắt lúc nào, nên quý nhau từng ngày. Tụi
em chưa bao giờ cảm thấy mặc cảm hay bị bỏ rơi vì mình biết con đường
mình đang đi là đúng, có ích cho xã hội. Đó là niềm vui. Lần đầu tiên bị
bắt, em cũng buồn và sợ lắm vì họ đánh, họ nhục mạ. Nhưng chính lúc
trong đồn công an đó mình mới nhận ra được bản chất của chế độ. Nhờ đó,
giúp mình có thêm sức mạnh. Trong nhóm chúng em đã có 3 người bị bắt là
Tạ Phong Tần, Paulus Lê Sơn, và Trần Minh Nhật.
Trà Mi: Trang có bao giờ nghĩ nếu không may mình bị như họ cuộc đời mình sẽ ra sao, tương lai mình sẽ như thế nào?
Anna Huyền Trang: Tụi em luôn luôn nghĩ rằng không sớm thì muộn
tụi em sẽ có cơ hội được ăn bánh mì mốc. Có người đang đe dọa em điều đó
mà. Tuy nhiên, cá nhân em nghĩ việc này có thể là một trải nghiệm cho
đời sống tâm linh của một người Kytô hữu. Em cảm nhận được điều này
trong cuốn sách của đức cố Hồng Y Nguyễn Văn Thuận, người đã từng bị nhà
cầm quyền cộng sản bỏ tù mà không thông qua một phiên tòa xét xử nào.
Chính cuộc đời của Ngài đã tác động em rất nhiều. Em tin những việc em
đang làm hiện nay là đúng.
Trà Mi: Cũng có người nói rằng truyền thông độc lập, báo chí
không theo lề đảng không bao giờ đưa tin tốt hoặc nói gì hay cho nhà
nước cả. Lúc nào cũng nói những điều không tốt, không hay cho nhà nước
thì phải chăng đó là một sự ‘chống đối’? Phản hồi của Trang thế nào?
Anna Huyền Trang: Nhà cầm quyền luôn ra rả ‘dân biết, dân làm,
dân bàn, dân kiểm tra.’ Do đó, bản thân em là một công dân nước Việt Nam
đang thực hiện quyền giám sát các hoạt động của nhà cầm quyền để họ làm
tốt hơn, phục vụ dân tốt hơn. Nếu ai đó nghĩ em là người ‘chống đối’
hay ‘phản động’ thì chính họ đang đi ngược lại những chính sách mà nhà
nước đang khuyến khích.
Trà Mi: Với các bạn trẻ ở Việt Nam không biết nhiều hoặc không
mấy quan tâm đến truyền thông độc lập, Trang muốn chia sẻ điều gì với
họ?
Anna Huyền Trang: Em muốn nhắn gửi những người bạn không đồng
quan điểm với em rằng ‘Chúng mình là người lớn. Hãy sống thế nào cho ra
người lớn. Đừng để con trẻ phải gánh chịu. Đừng để con trẻ chất vấn vì
đó đúng là một điều đáng nhục. Mình chính là nhân tố thay đổi xã hội,
thay đổi thể chế để giúp Việt Nam trở nên tốt hơn, người dân Việt Nam
được sống an nhiên hơn.
Trà Mi: Cảm ơn Trang rất nhiều vì thời gian dành cho cuộc trao đổi hôm nay.
0 comments:
Post a Comment