Trọng Nghĩa_RFI
Dù chỉ có năm nhân viên, cơ sở làm việc lại rất khiêm tốn, nhóm nhà báo
lấy tên là Hiệp hội Quốc tế các Phóng viên Điều tra (ICIJ) đã chứng tỏ
là họ có được một lực tấn công to lớn.Thành tích nổi bật mới nhất của
tập hợp ký giả này là vụ được mệnh danh là China Leaks, vạch trần các
khoản đầu tư của giới lãnh đạo Trung Quốc tại các thiên đường trốn thuế,
vừa được báo chí tiết lộ hôm 21/01/2014.
Các tiết lộ xuất hiện đồng thời trên trang nhất tờ Le Monde ở Pháp,
The Guardian ở Anh, hay El Pais ở Tây Ban Nha là kết quả của sáu tháng
điều tra được nhóm nhà báo có trụ sở tại Washington, gần Nhà Trắng, phối
hợp nhịp nhàng trong vòng bí mật tuyệt đối.
Có trong tay 2,5 triệu tập tin bí mật, từ tháng Tư vừa qua, ICIJ đã
bắt đầu bằng việc tiết lộ công khai một bản danh sách « khách hàng quan
trọng » của các thiên đường trốn thuế trên thế giới, đặc biệt là tại
Pháp. Cựu thủ quỹ chiến dịch tranh cử của đương kim Tổng thống François
Hollande, ông Jean-Jacques Augier chẳng hạn, đã phải giải thích về các
khoản đầu tư của ông tại Cayman, một thiên dường trốn thuế nổi tiếng tại
vùng Trung Mỹ.
Riêng về trường hợp các lãnh đạo Trung Quốc, mà ba tên Tập Cận Bình,
Hồ Cẩm Đào, Ôn Gia Bảo đã được nêu lên, nhóm này vẫn đi theo đúng quy
trình đã vạch ra : Phối hợp với khoảng hơn một chục phương tiện truyền
thông quốc tế, trong đó có cả tờ Minh Báo tại Hồng Kông, và tạp chí
Commonwealth Magazine của Đài Loan. Mục tiêu là giúp cho các tiết lộ của
mình được công bố thật rộng rãi, và để nới lỏng điều mà nhóm phóng viên
điều tra này gọi là gọng kềm đang xiết chặt trên các phương tiện truyền
thông chính thống.
Trả lời hãng tin Pháp AFP, ông Gerard Ryle, cựu phóng viên điều tra
tại Úc đã được cử lên đứng dầu nhóm ICIJ vào tháng 09/2011, giải thích :
« Các phương tiện truyền thông đại chúng ngày nay không còn dành nhiều
thời gian cho các cuộc điều tra như trước đây vì lý do kinh tế và áp lực
thương mại ». Theo ông, các tờ báo lớn hiện tránh tài trợ cho các phóng
sự điều tra sâu rộng vì sợ « không tìm ra được gì » dùng được, hoặc vì
sợ đụng chạm đến những kẻ có thế lực vốn « sẵn sàng phản công ».
Đối với hồ sơ Trung Quốc, nhóm ICIJ trước hết đã tập hợp một nhóm nhà
báo vào tháng 07/2013 tại Hồng Kông để học cách mã hóa các thông tin
của mình để có thể trao đổi với nhau mà không bị mật vụ Trung Quốc phát
hiện.
Sau đó nhóm phóng viên đã phải tỉ mỉ đối chiếu và xác minh các dữ
liệu rải rác trong một danh sách gồm 40.000 tên. Bà Marina Walker
Guevara, phó Giám đốc điều hành của ICIJ, nguyên là một nhà báo
Achentina đã xác định đó là một công việc « nhàm chán và tẻ nhạt », hoàn
toàn trái với hình ảnh hào nhoáng, quyến rũ mà người ta thường gán cho
ngành làm phóng sự điều tra.
Nhóm làm việc đã phải kiên trì vượt qua các rào cản văn hóa và ngôn
ngữ, thậm chí còn phải vượt qua khó khăn xuất phát từ việc một phương
tiện truyền thông Trung Quốc bị buộc phải rút khỏi dự án vào tháng 11,
sau khi bị chính quyền Bắc Kinh cảnh cáo. Bà Walker Guevara nhận định : «
Chúng tôi thực sự không hiểu là làm thế nào mà họ đã biết được cuộc
điều tra của chúng tôi. Có thể là nhờ vào việc theo dõi thông tin lưu
truyền trên mạng. »
Những biến động kể trên tuy nhiên không thể giảm thiểu tác động to
lớn của những tiết lộ về các khoản đầu tư ra nước ngoài do các tầng lớp
lãnh đạo chính Trung Quốc thực hiện, mà trong đó có những thành phần
thân cận với nhân vật số một Trung Quốc hiện nay : Tập Cận Bình.
Để trả đũa, từ hôm qua, trang web của ICIJ cũng như của các tờ báo
cùng tham gia vào công cuộc điều tra về vụ China Leaks đã bị chận tại
Trung Quốc. Đây là một kịch bản được dự kiến, nhưng điểm khác là lần
này, thay vì chỉ chặn một địa chỉ web, Bắc Kinh đã phải phong tỏa một
chục trang internet khác nhau !
Theo nhận xét của Giáo sư báo chí Brant Houston tại Đại học Illinois
(Hoa Kỳ), mô hình hợp tác giữa các phương tiện truyền thông truyền thống
và các tổ chức phi chính phủ như trong trường hợp nhóm ICIJ có thể được
nhân lên vì lẽ : « Cần phải có một mạng lưới quốc tế để điều tra trong
một nền kinh tế toàn cầu hóa. Một số tổ chức phi lợi nhuận có phương
tiện, nhưng họ không có các kênh truyền bá thông tin của các phương tiện
truyền thông chính thống ».
0 comments:
Post a Comment