Vũ Đông Hà Hai tuần trước ngày 1 tháng 10, 2014. Một
cuộc họp bí mật giữa các lãnh đạo phong trào Scholarism, Occupy Central,
Hong Kong Federation of Students và nhiều người khác. Ngày đầu tháng
được chọn làm ngày phát động chiến dịch đại bất tuân dân sự trên khắp
thành phố. Đây là một quyết định chiến lược: kéo dài sang 2 ngày lễ toàn
quốc nhằm gia tăng sự tham dự của người dân. Vai trò của Joshua Wong,
Alex Chao Yong-kang, Benny Tai Yiu-ting, Chan Kin-man, Chu Yiu-ming,
Jimmy Lai... những người công khai xuất hiện ra công chúng được định rõ.
Chức năng của Scholarism, Occupy Central, Hong Kong Federation of
Students trong chiến lược tổng thể được phân định lần nữa. Những chuẩn
bị từ hướng dẫn quần chúng về kỷ luật đấu tranh, phòng chống đàn áp,
khai thác truyền thông, vận động quốc tế, ứng dụng kỹ thuật, mọi dự
phóng thay đổi tình huống, phản ứng của nhà cầm quyền, đối sách dự
trù... được rà soát lại lần cuối. Một bộ phận tham mưu bí mật giữ vai
trò điều khiển và phối hợp toàn bộ chiến dịch phải được tiếp tục duy
trì trong tình huống những nhân vật công khai sẽ bị bắt.
Đằng sau những cuộc cách mạng
Những dữ kiện trên là hư cấu? Trong thế giới của những người đang
theo đuổi phong trào tranh đấu cho tự do dân chủ khắp nơi trên thế giới,
đã từng làm, từng thất bại để sau đó thành công thì những gì xảy ra ở
trên bắt buộc đã phải xảy ra.
Cách mạng không bao giờ là một sự tình cờ. Những gì bạn và thế giới
chứng kiến qua màn hình TV, mạng xã hội, báo chí chỉ là bề nổi của một
cuốn phim, là kết quả của nhiều năm tháng suy tính, chuẩn bị, gầy dựng,
và trong suốt thời gian ấy, những hoạt động, những nấc thang phát triển
của một phong trào thường không ai quan tâm hoặc không ai biết, trừ
những người trong cuộc.
Điều đó đã xảy ra ở Serbia khi người ta chứng kiến hàng trăm ngàn
người ở quảng trường Cộng Hòa nhưng không thấy những năm tháng vô cùng
khó khăn, những đêm dài không ngủ, những chiến dịch rất nhỏ tưởng như vô
bổ trước đó của các lãnh đạo trẻ Phong trào Otpor để làm nên chiến
thắng sau cùng. Người ta có thể thấy hình ảnh của Srdja Popovic nhưng
không thấy linh hồn khác của Otpor là những Slobodan Milosovik và nhiều
người nữa đứng đằng sau bóng tối.
Điều đó cũng đã xảy ra ở Ai Cập khi thế giới rúng động với cuộc cách
mạng đã bị hiểu lầm là không lãnh đạo, nếu thấy thì chỉ thấy những người như blogger Wael
Ghonim nhưng không thấy bóng dáng của Mohamed Adel và những bộ óc, linh
hồn thật sự của cuộc Cách Mạng Hoa Lài đã từng bước gầy dựng Phong trào
April 6 nhiều năm trước đó.
Để có thể đánh giá được cuộc Cách Mạng Dù đang xảy ra, để có thể học
hỏi từ phong trào tại Hong Kong, để hiểu được phong trào dân chủ
Việt Nam đang đứng ở đâu, cần những cải tiến nào, chúng ta cần trở lại
thời điểm khởi đầu của những hạt mầm dân chủ được gieo, cấy để chuẩn bị
cho một thời kỳ mới tại Hong Kong: Ngày 1 tháng 7 năm 1997 - thời điểm Hong Kong chính thức nằm trong vòng tay cai trị của Bắc Kinh.
Không gian dân chủ tại Hong Kong được để lại bởi Anh Quốc
Bán đảo Hong Kong, thành phố Kowloon và khu vực New Territory được
trao trả lại cho Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa sau một thời gian dài
thương thảo và đấu trí dai dẳng giữa Đặng Tiểu Bình và Thủ tướng Anh
Margaret Thatcher. Trao trả Hong Kong cho Trung cộng là một hiển nhiên
mà Anh Quốc không thể tránh né. Do đó kết quả thương thảo để đạt được hệ
thống Một Quốc Gia Hai Thể Chế là một thắng lợi lớn của Anh
Quốc và người dân Hong Kong. Nó cho phép Hong Kong có một không gian và
thời gian để chuẩn bị cho một cuộc chiến đấu mới: không bị nhuộm đỏ bởi
Bắc Kinh. Trong lúc những tài tử nổi tiếng, đại gia Hong Kong di cư sang
Vancouver, New York, San Francisco, Sydney, Luân Đôn... nhiều trí thức,
nhà hoạt động đã bắt đầu âm thầm gầy dựng hạt mầm để bảo vệ nền dân chủ
của Hong Kong và đối phó với chính sách một quốc gia cộng sản từ Bắc Kinh xâm thực vào thể chế dân chủ của Hong Kong.
Vùng đất vốn sẵn phì nhiêu
Ưu điểm của phong trào dân chủ Hong Kong là được thừa hưởng một di
sản của một bán đảo văn minh hàng đầu Đông Nam Á, là Trung tâm tài chánh
số 1 của châu Á mà sự tồn vong của nó có quan hệ mật thiết với quyền
lợi kinh tế của nhiều cường quốc phương Tây. 8 năm trước khi bị trao trả
đã có sự ra đời của The Hong Kong Alliance in Support of Patriotic Democratic Movements in China (Liên Minh Hỗ Trợ những Phong Trào Yêu Nước tại Trung Hoa)
vào ngày 21 tháng 5, 1989 để ủng hộ sinh viên Bắc Kinh tại Thiên An
Môn. Kỷ niệm 20 năm thành lập liên minh này đã có 150.000 người tham dự.
5 năm sau ngày bị trao trả lại cho Trung Hoa lục địa, phong trào dân chủ Hong Kong bắt đầu chuyển động.
Hành trình dân chủ của Hong Kong dưới lá cờ đỏ 5 sao:
13.09.2002, Civil Human Rights Front (Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền) được thành lập để thống nhất tiếng nói và sức mạnh của 48 tổ chức xã hội đang hoạt động tại Hong Kong.
13.12.2002, Civil Human Rights Front tổ chức tuần hành phản đối đạo luật "chống phản động vì an ninh quốc gia". 65.000 người tham dự.
01.07.2003, cuộc biểu tình lớn nhất kể từ sau năm 1997 diễn ra với 500.000 người tham dự để tiếp tục chống lại đạo luật "chống phản động vì an ninh quốc gia". Mục sư Chu Yiu-ming, sau này trở thành đồng sáng lập viên của Occupy Central, và Hồng Y Joseph Zen Ze-kiun
tổ chức buổi cầu nguyện tại công viên Victoria. Chiến thắng của cuộc
biểu tình này là đạo luật "phản động" không được thông qua. Năm 2003
cũng là khởi đầu của sự tham dự của sinh viên từ Hong Kong Federation of Students (Liên hội Học sinh Hong Kong) và đóng vai trò quan trọng trong thành phần tổ chức.
01.07.2004, Civil Human Rights Front tổ chức biểu tình đòi quyền bầu cử phổ quát
đối với chức vụ cao nhất của Hong Kong mà đạo luật mới dự trù sẽ thông
qua vào năm 2007-2008. 192.000 người tham dự và áo màu trắng được chọn
làm màu biểu tượng đồng nhất. Thành phần dân chủ đã chọn một vấn đề còn
xa về thời gian nhưng rất
gần với quyền tự chủ của người dân để tranh đấu. Vì còn xa nên Bắc Kinh
quan tâm ít nhưng sát sườn nên quần chúng quan tâm nhiều.
04.12.2005, Civil Human Rights Front tổ chức cuộc biểu tình cho dân chủ tiếp tục đòi hỏi nhà nước phải chấp thuận quyền bầu cử phổ quát
cho chức vụ cao nhất của Hong Kong và cho tất cả chức vụ của hội đồng
khu vực. Con số người tham dự tùy theo phỏng đoán bởi các nguồn khác
nhau - từ 63.000 đến 250.000 người.
01.07.2006, Civil Human Rights Front tổ chức, 58.000 người tham dự cuộc biểu tình cũng với vấn đề bầu cử phổ quát.
01.07.2007, Civil Human Rights Front tổ chức, 68.000 người tham dự cuộc biểu tình đòi quyền bầu cử phổ quát và cải thiện đời sống. Lần đầu tiên, đức Hồng y Joseph Zen Ze-kiun tham dự vào đoàn người biểu tình.
...
Mỗi năm, Civil Human Rights tiếp tục tổ chức những cuộc xuống đường vào ngày 1 tháng 7. Con số người tham dự lên đến cao điểm là 400.000 vào năm 2012 và 430.000 vào năm 2013.
Năm 2011 đánh dấu sự ra đời của Scholarism
bao gồm những sáng lập viên và thành viên là học sinh trung học. Năm
2012 Scholarism tổ chức cuộc biểu tình với 120.000 sinh viên học sinh
tham dự, 15 học sinh tuyệt thực để phản đối đề án chương trình giáo dục "đạo đức và yêu nước"
kiểu cộng sản do Bắc Kinh áp đặt lên Hong Kong. Nhà cầm quyền Hong Kong
cuối cùng phải nhượng bộ và cho phép các trường có quyền áp dụng hay
không áp dụng chính sách này của Bắc Kinh.
Joshua Wong lúc ấy 15 tuổi là lãnh đạo của Scholarism để hai năm sau, 2014 trở thành khuôn mặt của phong trào dân chủ Hong Kong.
Trong suốt 9 năm từ 2002 đến 2011, Civil Human Rights Front -
tổ chức được thành lập vào năm 2002 để thống nhất tiếng nói và sức mạnh
của 48 tổ chức xã hội đóng vai trò chủ
động trong gần hết mọi cuộc biểu tình tổ chức hàng năm. Vấn đề tranh đấu
được chọn là giữ cho bằng được Quyền bầu cử phổ quát của Hong Kong.
Mặc dù những cuộc biểu tình được diễn ra hàng năm có số người tham dự
đông đảo những đã trở thành bình thường, không còn tạo được sự chú ý
quan tâm và không thấy có chỉ dấu có thể chống lại áp lực từ Bắc Kinh
càng ngày càng gia tăng trong việc áp đặt chính sách "đảng cử dân bầu"
lên Hong Kong.
Kể từ năm 2003, sinh viên đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc biểu tình, tuy nhiên Hong Kong Federation of Students là
một liên hội bao gồm những hiệp hội sinh viên từ 7 trường đại học, khó
có thể đồng nhất trong mọi quyết định. Biến cố Thiên An Môn trong đó
sinh viên bị tàn sát cũng là ám ảnh đối với những nhà dân chủ Hong Kong
trong thời điểm phải đối đầu một mất một còn với Bắc Kinh.
Thành phần học sinh trung học - nhỏ hơn sinh viên - đã được đưa vào
phương trình tranh đấu. Scholarism được hình thành. Và Joshua Wong, một
học sinh vốn đã tài giỏi đã được chọn, đào tạo, huấn luyện để trở thành
khuôn mặt của phong trào dân chủ trong tương lai. Vị trí của Joshua Wong
được nâng cao với cuộc biểu tình 120.000 học sinh năm 2012. Khác với
chủ đề tranh đấu được chọn là Quyền bầu cử phổ quát của Hong Kong vẫn lơ lửng trong suốt gần 10 năm, những nhà lãnh đạo phong trào đã chụp bắt thời cơ với đề án chương trình giáo dục "đạo đức và yêu nước",
nắm được tâm lý phản kháng của học sinh đang được thụ hưởng nền giáo
dục cũ của Hong Kong sẽ phải tiêu hóa những bộ môn chính trị tẩy não của
Bắc Kinh, chiến dịch tranh đấu về giáo dục được chọn làm cuộc ra quân
đầu tiên của Scholarism. Chiến thắng của Scholarism trong chiến dịch này
đã nâng cao uy tín của người học sinh 15 tuổi Joshua Wong.
Ngày 27.03.2013 Mục sư Chu Yiu-ming, Giáo sư Luật Benny Tai Yiu-ting, và giáo sư xã hội học Chan Kin-Man công bố Tuyên ngôn Chiếm đóng Trung tâm bằng Tình yêu và Hòa Bình - mở đường cho phong trào cùng tên gọi - Occupy Central with Love and Peace.
(*) Họ đã không chọn cách ra mắt của một tổ chức, họ cũng không gọi nó
là một phong trào, họ chỉ gián tiếp giới thiệu phong trào bằng một tuyên
bố giới thiệu một chiến dịch chiếm đóng ôn hòa.
Thế nhưng chiến dịch chiếm đóng
không bùng nổ ngay sau ngày 27.03.2013. Sau đó là những chuẩn bị lâu dài
cho kế hoạch. Hơn một năm
sau, vào ngày 01.07.2014, Civil Human Rights Front phối hợp cùng Scholarism và Hong Kong Federation of Students
tổ chức cuộc biểu tình bất tuân dân sự ôn hòa, chiếm đóng Trung tâm
thương mại trong 24 giờ. Ước lượng 500.000 ngàn người đã tham dự với
khẩu hiệu chính: Bảo vệ thẩm quyền của Hong Kong: không sợ
mối đe dọa toàn trị của Bắc Kinh" ("Defending Hong Kong Authority: No
fear of Beijing's threat of comprehensive control") (2).
Một ngày trước đó, 800.000 người đã tham gia một cuộc trưng cầu dân ý
không chính thức, đa số bỏ phiếu cho việc 7,2 triệu dân Hong Kong có
toàn quyền chọn lựa lãnh đạo của họ. Tất cả xảy ra không dưới tên của vị
mục sư và 2 giáo sư khởi xướng chiến dịch chiếm đóng. Người ta chỉ nhìn
thấy vai trò lãnh đạo của 3 tổ chức: Civil Human Rights Front, Scholarism, Hong Kong Federation of Students và
khuôn mặt nổi bật của Joshua Wong, không còn là một lãnh đạo học sinh
tranh đấu cho chương trình giáo dục mà là một lãnh đạo dân chủ tranh đấu
cho quyền chính trị độc lập.
Ngày 22.09.2014 để tiếp tục phản đối chính sách can thiệp của Bắc Kinh vào việc bầu chọn lãnh đạo, Hong Kong Federation of Students và Scholarism phát động chiến dịch tẩy chay lớp học với thành phần ủy ban tổ chức bao gồm thành viên từ 14 trường đại học.
Chỉ trong vòng 2 tháng, bằng những tính toán rất chiến lược của những
lãnh đạo phong trào, học sinh Joshua Wong và sinh viên Alex Chao trong
vai trò thủ lãnh đã thành công trong việc nâng cao nhận thức và huy động
thành phần học sinh-sinh viên từ tranh đấu cho một vấn đề giáo dục bước
vào con đường tranh đấu cho dân chủ. Joshua Wong tuyên bố: "Chúng tôi muốn mọi người biết là chúng tôi tin rằng học sinh có thể hoạt động tiên phong trong các phong trào dân chủ".
Ngày 1.10.2014, sau khi hoàn tất mục tiêu thành phần sinh viên học sinh tiên phong đi trước với Liên hội sinh viên và Scholarism, Phong trào Chiếm đóng Trung tâm chính thức được khởi động Occupy Central with Love and Peace
và Occupy Central trở thành vừa là tên gọi của một chiến dịch, một hành
động, vừa là tên gọi của tổ chức chủ đạo. Hàng trăm ngàn người Hong
Kong xuống đường đồng hành, hàng ngàn cánh dù nhiều màu sắc được bung
lên: Cách Mạng Dù đã ra đời tại Hong Kong sau một hành trình dài dẵng
1997-2014. Một cuộc cách mạng không có một lãnh đạo rõ ràng nhưng được
lãnh đạo bởi một tập thể, mỗi cá nhân đóng một vai trò và Joshua Wong,
học sinh 17 tuổi được chọn là khuôn mặt “nổi”, công khai, của phong trào
dân chủ Hong Kong.
Trong Cách mạng Dù, những thành phần mặt nổi được công khai cho đến nay gồm:
- Occupy Central with Love and Peace: thành phần trí thức, tôn giáo.
- Scholarism: học sinh trung học, thành viên có quy củ gồm 300 người.
- Liên hội sinh viên: một mạng lưới rộng khắp với 7 trường đại học lớn với thành phần sinh viên.
Và Civil Human Rights Front. Trong những
ngày này của tháng 10, năm 2014, đằng sau những cánh dù đầy màu sắc,
người ta không còn nghe, còn thấy tổ chức vốn đã được thành lập để thống
nhất tiếng nói và sức mạnh của những đoàn thể dân sự 12 năm trước đó,
đã là sức mạnh làm nên những cuộc biểu tình vĩ đại mỗi năm trong suốt
thời gian qua.
Bài học cho chúng ta
Nhìn lại toàn bộ những gì xảy ra tại Hong Kong sau năm 1997 giúp cho
chúng ta rút ra nhiều bài học khi so sánh với phong trào dân chủ Việt
Nam.
- Ngay vào thời điểm 1997, phong trào dân chủ tại Hong Kong đã sớm có
những bén rễ và phát triển nhờ vào thể chế dân chủ trước đó dưới sự bảo
hộ của Anh Quốc. Tình trạng của phong trào dân chủ Việt Nam ngày hôm
nay về mặt thuận lợi, nhận thức của quần chúng, không gian tự do hoạt
động có thể còn thua Hong Kong cách đây 17 năm. Nếu xem thành quả của
Hong Kong ngày hôm nay như là một người đã leo quá 2/3 ngọn núi thì
chúng ta vẫn còn ở lưng chừng chân núi.
- Thanh niên học sinh, sinh viên Hong Kong cho đến bây giờ vẫn hưởng
một nền giáo dục hiện đại, mang tính thực dụng và khó có thể chấp nhận
dễ dàng một khuynh hướng giáo dục đỏ áp đặt cho họ. Môi trường học đường
Hong Kong không có những cơ chế tổ chức đoàn, đảng để "lãnh đạo", theo
dõi, khống chế mọi cử động ngoài lề của học sinh, sinh viên. Do đó, vận
động giới trẻ trong học đường dễ hơn và không gian hoạt động của giới
trẻ Hong Kong thông thoáng hơn là ở Việt Nam.
- Mặc dù hàng năm đều có những cuộc biểu tình lớn, nhưng như chính
các lãnh đạo phong trào thú nhận - cách đây 5 năm, đa số thành phần
thanh niên và quần chúng của 7,2 triệu người Hong Kong vẫn thờ ơ, lãnh
cảm với chính trị. Bài học chúng ta cần rút ra là không nên chọn một
hình ảnh tiêu cực của xã hội Việt Nam để dán nhãn cho cả một thế hệ Việt
Nam và chọn hình ảnh của Joshua Wong để dán nhãn cho một thế hệ Hong
Kong để rồi có sự so sánh tương phản. Suốt 17 năm qua, khắp các đường
phố của Causeway Bay, của Mong Kok - nơi bây giờ chỉ thấy hình ảnh những
sinh viên học sinh đang hừng hực lửa cách mạng - vẫn nhan nhản tuổi trẻ
Hong Kong ăn chơi vô trách nhiệm.
Chúng ta học được những bài học gì qua tiến trình 17 năm tranh đấu cho dân chủ của Hong Kong?
- Sự ra đời của Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền - Civil Human Rights Front vào năm 2002 để thống nhất tiếng nói và sức mạnh của 48 tổ chức xã hội là
điều chúng ta cần học hỏi. Và quan trọng hơn, những hoạt động thành
công của Mặt trận này cho thấy việc thống nhất không mang tính biểu
kiến, hư danh chính trị mà nó hoạt động hiệu quả. Bằng cách nào để 48 tổ
chức xã hội có thể ngồi lại với nhau, nghe nhau và làm việc với nhau?
- Civil Human Rights Front đã chọn bước đi đầu tiên rất chiến lược: chọn
ngay ngày Hong Kong "trở về với mẫu quốc Trung Hoa lục địa" để có được
hàng trăm ngàn người xuống đường mà Bắc Kinh không làm được gì. Bằng
chiến lược đặt Bắc Kinh vào thế tiến thoái lưỡng nan, lãnh đạo phong
trào đã "đốt giai đoạn" của tiến trình tổ chức những cuộc biểu tình nhỏ
để từng bước tiến lên những cuộc biểu tình lớn.
- Trong suốt 17 năm dài Civil Humnan Rights Front chỉ chọn 3 "chủ đề" tranh đấu.
Chủ đề chống đạo luật "chống phản động vì an ninh quốc gia" nhằm
dán nhãn cho bất kỳ ai không đồng ý với đường lối chính trị của Bắc
Kinh. Họ chọn một mục tiêu đấu tranh nhỏ, có thể thắng và đã buộc Bắc
Kinh phải hủy đạo luật này đối với Hong Kong sau 2 năm tranh đấu
2002-2003.
Chủ đề được lập đi lập lại là quyền bầu cử phổ thông chống lại chính
sách "đảng cử dân bầu" của Bắc Kinh. Cho đến bây giờ, chính sách này vẫn
chưa chính thức áp dụng nhưng họ đã đứng lên tranh đấu ngay từ 10 năm
về trước. Họ ít chạy theo quá nhiều vấn đề tiêu cực nảy sinh trong xã
hội Hong Kong mà luôn chú tâm vào vấn đề sinh tử nhất: bảo vệ cho bằng
được nền dân chủ của Hong Kong trong hệ thống "Một Quốc Gia Hai Thể
Chế".
Chủ đề chống chính sách giáo dục đỏ của Bắc Kinh được những nhà lãnh
đạo chụp bắt như là một cơ hội để tạo sự tham gia của học
sinh, giải quyết những âu lo của họ về viễn ảnh Thiên An Môn. Họ đã
thành công với sự ra đời của Scholarism và sự xuất hiện của một lãnh tụ
trẻ tuổi mới: Joshua Wong. Sau chiến dịch này, phong trào dân chủ của
Hong Kong trở lại ngay với chủ đề tranh đấu chiến lược cũ về quyền bầu
cử - vốn là nền tảng cho sự sống còn của thể chế dân chủ Hong Kong. Họ
trở lại ngay nhưng với một sức mạnh mới của sự kết hợp: thành phần học
sinh trung học với Scholarism, sinh viên đại học với Hiệp hội Sinh Viên
Hong Kong, trí thức với Occupy Central. Và Mặt trận Dân Quyền,
Nhân Quyền - Civil Humnan Rights Front bước lùi về phía sau để trở thành bộ phận tham mưu và điều
khiển toàn bộ cuộc Cách Mạng Dù.
Chúng ta học được gì từ hiện tượng Joshua Wong?
Joshua Wong là niềm hãnh diện của tuổi trẻ Hong Kong và là biểu tượng
của phong trào dân chủ. Cậu học sinh 17 tuổi này xứng đáng để nhận ở
mọi người trên thế giới những lời ngưỡng mộ. Nhưng để xây dựng một phong
trào chúng ta cần phải cùng nhau phân tích để từ đó có một cái nhìn
toàn diện hơn, hữu ích hơn cho chúng ta trong việc rút tỉa kinh nghiệm
của người khác cho việc làm của mình.
- Trong thời đại ngày hôm nay, sẽ
khó có một cá nhân trở thành lãnh
tụ để từ đó phát động một phong trào. Ngược lại, chính nỗ lực tập thể
mới xây dựng nhiều cá nhân lãnh đạo, mỗi cá nhân đóng một vai trò để
hình thành nên một cuộc cách mạng có lãnh đạo nhưng không cần lãnh tụ
duy nhất theo nghĩa cổ điển. Trong trường hợp của Joshua Wong và
Scholarism: Các
bạn trẻ này không những được thừa hưởng một không gian dân chủ tương đối
thuận lợi mà còn được hướng dẫn bởi thế hệ cha anh. Một học sinh 14
tuổi đang đi học khó mà có đủ thì giờ để tổ chức vận động 120.000 người
biểu tình và sau đó tiếp tục phát triển phong trào nếu không có sự trợ
giúp. Những nhân sự cốt cán trong 300 thành viên của Scholarism chắc
chắn có nhiều người là con cái của những thành viên của phong trào dân
chủ, của Civil Human Rights Front. Nhìn kỹ vào tiến trình hoạt động như
đã trình bày ở
trên, chúng ta thấy rằng Joshua Wong và Scholarism là một chiến lược
tuyệt vời nằm trong một chiến lược tổng thể của phong trào dân chủ Hong
Kong.
Đối với những nhà hoạt động dân chủ, chúng ta có thể rút ra cả trăm
bài học từ Hong Kong, bên cạnh những bài học khác từ Serbia, Ai Cập... Ở
đây chỉ xin được đưa ra 3 vấn đề mang tính tổng quát.
- Đấu tranh bất bạo động không phải là một lý thuyết thuộc phạm trù
đạo đức mà đó là một phương thức khoa học, một loại "methodology". Yếu
tố cần nhất mà chúng ta thiếu nhất là khả năng đưa ra một chiến lược
tổng thể dài hạn, lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch, hoạt động chuyên
nghiệp với tinh thần kỷ luật... vốn là những kỹ năng và văn hóa hoạt
động mà chúng ta không được đào tạo bởi nền giáo dục cộng sản. Những vấn
đề này là thử thách lớn vì nó đòi hỏi toàn bộ chúng ta phải nâng cấp.
Sẽ không bao giờ thành công nếu hoạt động không có kế hoạch và tinh thần
kỷ luật. Cũng không thể thành công nếu có một người thảo ra kế hoạch,
định rõ trách nhiệm nhưng những thành viên không hiểu kế hoạch là gì và
không quen hoạt động kỷ luật.
- Một cuộc cách mạng bao gồm hoạt động công khai và bí mật. Muốn có
được đám đông, muốn vận động quần chúng phải có một lực lượng công khai,
với những khuôn mặt mang tính thu hút và dễ nhận sự đồng cảm, hỗ trợ
như Joshua Wong. Nhưng cùng lúc, phong trào chỉ có thể tồn tại, một
chiến dịch có thể được tiếp diễn nếu được chỉ huy và điều động bởi một
bộ phận bí mật hầu bảo vệ tiềm năng trước những đàn áp có thể tiên đoán
được từ nhà cầm quyền.
- Lãnh đạo không làm nên phong trào.
Chỉ có phong trào mới tạo ra những lãnh đạo và từ đó mỗi lãnh đạo gia
tăng sức mạnh của phong trào. Gầy dựng
lãnh đạo phải là một công việc của phong trào dân chủ. Ngược lại, bất kỳ
cá nhân
tranh đấu nào dù chỉ ở lứa tuổi 14 như Joshua Wong nếu có tiềm năng, ý
chí, lý tưởng trong sáng thì việc học hỏi, được đào tạo, được trở thành
mục tiêu xây dựng lãnh đạo của phong trào cần được xem đó là bổn phận
chính đáng của một người đấu tranh.
- Chỉ có thực sự phối hợp bằng hành động, hiểu được vai trò của nhau
trong một chiến lược tổng thể và dưới sự chỉ đạo của một bộ phận tham
mưu mới có thể thành công. Ở Hong Kong, không phải tự nhiên có được sự
kết hợp của học sinh, sinh viên và trí thức lớn tuổi. Tất cả đều nằm
trong kế hoạch và đồng thuận từ ban đầu của những người khởi xướng có
tầm nhìn chiến lược đường dài.
Kết
Tôi muốn dùng phần kết này như là một tâm tình gửi đến những người
bạn của tôi, những người bạn mà cuộc đời của họ đã trở thành cuộc đời
của tôi, sự cam đảm lẫn nỗi sợ hãi của họ đã trở thành động lực giúp tôi
tiến bước.
Bất kỳ một dân tộc nào đang bị trị
đều cảm thấy thấp kém, đớn hèn và
đau xót khi chứng kiến hình ảnh hào hùng của những cuộc cách mạng xảy
ra. Tôi may mắn có dịp tiếp xúc, học hỏi với nhiều con người lý
tưởng khắp nơi trên thế giới tranh đấu cho tự do, dân chủ của xứ sở họ.
Tôi cảm được nỗi buồn rầu và tuyệt vọng của những người bạn Miến Điện ở
núi rừng biên giới Chiang Rai tuyệt vọng với những công việc đấu tranh
của họ xem ra quá nhỏ nhoi khi đối chiếu với thành công của các bạn xứ
khác. Tôi biết được những thành viên của Phong trào April 6 từ Ai Cập
từng cảm thấy
họ đã thất bại quá nhiều, dân họ quá sợ hãi, những việc làm của họ không
đem lại thành công nào; họ đã lặn lội, âm thầm, bỏ qua tự ái, bỏ qua
quan niệm nước mình nó thế, nó khác, để sang tận Belgrade học cách tranh
đấu của người Serbia và sau đó làm nên cuộc Cách mạng Hoa Lài. Tôi cũng
đã gặp những nhà hoạt động Syria ngồi nói chuyện với nhau và cho rằng
cách
của "anh Srdja" mới chia sẻ, kinh nghiệm của "chàng Mohamed Adel" mới
trình bày không thể làm được ở xứ sở họ và thấy ánh mắt buồn rầu của họ.
Trong bóng tối gần như đen đặc của bắc Triều Tiên, có ai biết được có
những người thanh niên Bắc Hàn vượt biên giới, ngồi thầm lặng học tỉ mỉ
cách đấu tranh của các bạn đồng lý tưởng khác trên thế giới. Càng học họ
càng buồn rầu vì thấy quá khó, dân họ đã hết thuốc chữa, những tìm thấy
ở họ đều thất vọng, bỏ cuộc thì không hề.
Chúng ta, những con người lý tưởng Việt Nam, những người mà chỉ mới
vài năm thôi, chỉ cần ngồi nhà tọa kháng là đã 4 năm tù, nhìn về Hong
Kong bằng con mắt ngưỡng phục như đã từng nhìn về Cairo bằng ước muốn
thèm thuồng. Điểm đi của chúng ta và điểm đến của họ dường như quá xa,
quá dài khoảng cách.
Nhưng hãy tin rằng chúng ta đi đúng hướng. Những bạn bè của tôi,
những người đã thành công trong cuộc cách mạng của xứ sở họ cũng tin
rằng chúng ta đi đúng hướng.
Hãy tin rằng nếu không có một bạn của mình ngồi ở nhà cầm tấm bảng
Tôi Muốn Biết thì khó mà sẽ có hàng người đứng giữa Ba Đình hô vang
Chúng Tôi Muốn Biết; cũng như nếu Alex Chao không vận động từng nhóm
sinh viên của 7 trường Đại Học ngồi ngay ở lớp mình chụp hình đưa bảng
đòi Tự do Bầu cử Phổ quát thì đã không có hàng ngàn sinh viên đứng lên ở
Mong Kok trong những ngày qua.
Hãy tin rằng nếu không có Phạm Thanh
Nghiên, Bùi Hằng, Trịnh Kim Tiến tọa kháng tại gia thì sẽ khó mà có
hàng ngàn người tọa kháng, bất tuân
dân sự trên khắp đường phố Hải Phòng, Sài Gòn, Hà Nội; cũng như nếu
Joshua Wong không bắt đầu bằng một nhóm học sinh rất nhỏ tẩy chay lớp
học, với 4 học sinh tuyệt thực để sau đó có 120.000 học sinh, sinh viên
bỏ lớp xuống đường.
Hãy thấy rằng nếu muốn có Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền phong
trào dân chủ, Hong Kong phải cần 6 năm với 48 tổ chức xã hội dân sự
để thấy rõ vai trò của hơn 20 tổ chức xã hội dân sự mà chúng ta đang có
tại Việt Nam. Hãy tin rằng sẽ khó mà đột nhiên có ngay "Occupy Ba Đình"
nếu không có những xuất hiện nền tảng của Tuyên Bố Công Dân Tự Do, Dã
Ngoại Nhân Quyền, Cafe Nhân Quyền, Chiến Dịch 0258, Chúng Tôi Muốn Biết
và nhiều chiến dịch tiếp nối trong tương lai.
Các bạn thương yêu,
Con đường của chúng ta đi không được
khởi đầu trên mãnh đất màu mỡ của Hong Kong sau năm 1997 mà là những ám
ảnh của khủng bố và sợ hãi đã có từ thời đấu tố giết người. Hành trình
của chúng ta không được giàn trải sẵn với cả trăm ngàn người ở công viên
Victoria mà bằng những bản án dài hàng trăm nay của các đàn anh đàn chị
đi trước. Những chúng ta hãy nhìn xuống bước chân của mình vừa mới bước
và hãy hãnh diện rằng
chúng ta đang đi, như các bạn Hong Kong đã từng đi trong suốt 17 năm qua
trên hành trình của họ. Hãy nhìn những sinh viên học sinh trên khắp các
đường phố Hong Kong như làm một điềm báo: khát vọng tự do dân chủ sẽ
phải trỗi dậy trong tâm hồn của bất kỳ ai. Và hãy nhìn Joshua Wong, Alex
Chao để hãnh diện về Nguyễn Phương Uyên, về Đỗ Thị Minh Hạnh, để ngẩng
đầu với thế giới và tự hào: tuổi trẻ chúng ta không thua kém bất cứ ai
về lòng can đảm và ý chí tranh đấu cho sự tồn vong của dân tộc.
_____________________________________
0 comments:
Post a Comment