Tràn lan sách nhảm cho trẻ em tại Việt Nam

TT - Rất nhiều cuốn sách dành cho trẻ em có nội dung nhảm nhí, phản cảm, thậm chí vô giáo dục như thế đang được bày bán tràn lan trong các nhà sách hiện nay.

Những cuốn sách Hỏi đáp nhanh trí được xuất bản với nhiều phiên bản khác nhau, đều tập hợp những câu hỏi đáp gắn mác “trắc nghiệm” IQ nhưng thật ra là kiểu câu hỏi và giải đáp nhảm nhí

Dạy trẻ những điều lệch lạc

Sách dạy làm người nhưng lại khuyến khích trẻ làm điều ác, truyện cổ tích nhưng lại vẽ hình kinh dị, phản cảm, trắc nghiệm IQ cho trẻ nhưng câu hỏi và đáp án đều nhảm nhí... Những cuốn sách nhảm bán tràn lan trên kệ sách của cả những nhà sách có tiếng tại TP.HCM.

“Nếu nhìn thoáng qua, bạn không phân biệt được đâu là sách nhảm vì sách được in bìa rất đẹp, giấy trơn, nhưng khi coi kỹ nội dung tôi mới tá hỏa. Vì sao những loại sách này lại được bán?” - chị Phương Thùy, phụ huynh có con học mầm non, thốt lên như vậy tại quầy sách thiếu nhi của nhà sách TL (Q.1).

Rất dễ tìm thấy những “hạt sạn” lớn trong các bộ sách thiếu nhi (chủ yếu ở độ tuổi mầm non) khoác những cái tên rất kêu như 101 truyện mẹ kể con nghe, 99 truyện kể trước giờ đi ngủ, 55 truyện dạy làm người, Kho tàng chuyện cổ tích kinh điển... hiện đang nằm chen chúc trên kệ của các nhà sách lớn nhỏ tại TP.HCM.

Không khó kiếm các nội dung nhảm nhí trong những cuốn sách dành cho thiếu nhi. Trong ảnh: các câu hỏi - đáp trong cuốn sách Những câu đố vui dành cho trẻ nhanh trí (NXB Hồng Đức) - Ảnh: L.Trang

Hả hê trước tai nạn của người khác

Chị Ngọc Khuê, một phụ huynh ở Q.Gò Vấp có con 3 tuổi, kể lại kinh nghiệm đọc truyện cho con nghe trước khi đi ngủ mà không kiểm tra phần kết của truyện.

Cuốn truyện tranh mỏng chị mua ở một nhà sách trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, đại ý kể chuyện con sói ở trong rừng rất thèm ăn thịt dê con, nó tìm mọi cách để bắt bẻ dê con và dê con cũng rất thông minh đáp trả để tránh không bị sói ăn thịt.

Cuối truyện, con sói hết kiên nhẫn và quá đói đã lao vào cắn xé và ăn thịt dê con rất dã man.

Chị Khuê cho biết: “Đọc đến gần cuối, phát hiện ra cuốn sách viết không ổn, tôi đành tạo ra một cái kết có hậu để kể cho con, rằng dê con chạy thoát. Từ đó đến nay đi mua sách cho con tôi phải đọc kỹ rồi mới dám mua, bởi nếu không kiểm tra, để bọn trẻ tự đọc thì không biết các con sẽ học được thông điệp gì từ những câu chuyện này”.

Tại nhà sách TL, chúng tôi thấy hàng loạt tập truyện tranh mỏng dành cho thiếu nhi nhưng nội dung có khá nhiều điều phải bàn khi phần lớn các câu chuyện kết thúc không có hậu, dạy trẻ con phải ma lanh, chơi xấu hay hoan hỉ trước nỗi khổ của người khác.

Truyện Chuột trắng kiêu căng nằm trong bộ sách 99 truyện kể cho bé (NXB Đồng Nai) viết: “Mèo Vàng chẳng nói chẳng rằng, cắm phập móng vuốt vào cổ họng Chuột Trắng. Chuột cố giãy giụa nhưng không sao thoát được. Mèo ngoạm mấy miếng đã ăn sạch Chuột Trắng...” kèm những hình minh họa cảnh mèo bóp cổ chuột rất hung hãn. Hay truyện Con lừa dại dột cũng trong bộ sách này, tác giả kể chuyện con lừa mang nặng trong những chuyến hàng nhưng không làm hài lòng chủ. Cuối truyện, sách viết: “Chủ nhà thấy con lừa vô dụng, đem về xẻ thịt, lấy da. Đáng đời con lừa!”.

Tương tự, đọc đi đọc lại chúng tôi vẫn không hiểu thông điệp cuốn sách “ Ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác” trong bộ 101 truyện mẹ kể con nghe (NXB Đồng Nai) cho trẻ em là gì, khi kể chuyện con chồn bị cáo lừa nên mắc bẫy, hai con cào cấu, cắn xé nhau cho đến khi ông thợ săn đến bắt con cáo.

Cùng bộ sách này, cuối truyện Vạc lười mắc bẫy viết: “Bị người bẫy cò bắt về ăn thịt, thật đáng đời cho ả Vạc lười, phải không các bạn?”.

Truyện Hổ không có răng trong bộ Những câu chuyện ngộ nghĩnh dành cho bé lại kể chuyện cáo lừa cho hổ ăn nhiều đường để sâu răng rồi lại lừa để nhổ hết răng của hổ và đặt câu hỏi ở cuối sách: “Em nghĩ sao về câu chuyện này?”.

Cứ thế, nhiều chi tiết phản giáo dục, mơ hồ về ý nghĩa, hướng trẻ hả hê trước tai nạn của người khác... xuất hiện nhan nhản trong những cuốn truyện thiếu nhi. Tại siêu thị sách NV (Q.Tân Bình), bộ sách Truyện tranh cổ tích VN chọn lọc (NXB Thanh Niên) dễ khiến người xem phải giật mình vì những hình ảnh minh họa kinh dị, ghê rợn ngay bìa và các trang trong của sách.

Giá chỉ 3.000 đồng/cuốn, bộ truyện cổ tích này có hàng chục cuốn nhưng cuốn nào cũng được vẽ bằng nét vẽ ma quái, đặc tả kỹ cảnh chặt đầu mãng xà, trăn nuốt chửng người, miêu tả quỷ nhập tràng giết người... Một phụ huynh đang chọn sách ở đây đã chỉ cho chúng tôi cuốn sách này và lắc đầu vì độ “quái dị” của nó.

Đến sai kiến thức, tư duy

Chị Mỹ Anh, phụ huynh ở P.13, Q.Tân Bình, đưa cho chúng tôi xem cuốn Phát triển tư duy toán học cho bé (tập 3) nằm trong tủ sách SSDG (NXB Đồng Nai) với những bài học mà theo chị là sai logic.

“Sách dạy trẻ phân biệt nặng - nhẹ với hình quả táo và quả sầu riêng, sau đó kết luận “Quả táo nhỏ hơn quả sầu riêng nên quả táo sẽ nhẹ hơn quả sầu riêng” hay “Con voi rất to nên nặng hơn con kiến bé nhỏ”.

Con gái tôi hỏi mẹ: “Quả bóng bay to hơn nhưng làm sao nặng hơn cái bánh kem sinh nhật được hả mẹ?”.

Rõ ràng sách dạy kiểu này sẽ khiến trẻ mặc định kiểu tư duy logic sai hoàn toàn” - chị Anh cho biết chị mua ba tập của bộ sách này ở nhà sách ĐV (Q.Tân Bình) để con làm quen với toán trước khi vào lớp 1.

Tương tự, anh Quốc, phụ huynh ở P.6, Q.Gò Vấp, cho chúng tôi xem cuốn Bé vui học toán (dành cho trẻ 4-5 tuổi, NXB Thời Đại) mà anh vừa mua cho con tại nhà sách PN (Q.Gò Vấp) và cho biết: “Nhiều cuốn sách dạy trẻ con nhưng biên soạn không chuẩn.

Ví dụ trong sách này khi làm bài tập 4 + 2 =? người ta vẽ minh họa 4 nửa quả cam (đã được xẻ ra) cộng với 2 quả cam còn nguyên. Con tôi không chịu và nói: như vậy tất cả là 4 quả cam chứ không phải 6 quả cam”.

Cuốn sách “nổi tiếng một thời” là cuốn Hỏi đáp nhanh trí (nhiều NXB) từng được dư luận mổ xẻ vì có quá nhiều thông tin nhảm nhí, truyện tiếu lâm không phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi nay vẫn được bày bán trên kệ sách của nhà sách Fahasa Tân Định cùng nhiều phiên bản khác nhau ở các nhà sách khác. Vẫn những câu hỏi đáp kiểu như “Niu-tơn nói gì khi phát hiện ra trái đất có lực hút? đáp án: Á, đau chết đi được”.

Hay “Loại người nào không cần kiểm tra X-quang vẫn biết được bên trong? Đáp án: Người lòng lang dạ thú”. “Ai là người không chịu nghe lời? đáp án: Người điếc”.

Rồi “Tên khủng bố giết chết 5 người, sao ngày hôm sau báo lại viết có 6 người chết?” được lý giải: “Vì hắn tự sát”. Hay câu: “Làm thế nào để học sinh không ngủ gật trên lớp?” có đáp án là: “Cho nghỉ học”...

Một người làm sách lâu năm đề nghị không nêu tên cho biết:

Sách thiếu nhi là thị trường béo bở

Khi đi nhà sách, cha mẹ sẽ khó cưỡng lại được đòi hỏi mua cuốn sách này hay sách khác của trẻ, và thường khi trẻ đã chọn sách thì cha mẹ sẽ trả tiền mua, do vậy sách thiếu nhi là một thị trường tương đối béo bở.

Tuy nhiên, thị trường này đang không được kiểm soát tốt, nhiều nhà sản xuất tư nhân xin giấy phép làm vì nhu cầu khá lớn. Khi bị NXB nào gạt đi vì nội dung sách không phù hợp, nội dung kém thì họ sẽ mang đến các NXB khác dễ dãi hơn với những biên tập viên đọc không kỹ hoặc không đủ khả năng thẩm định sách.

Và như vậy, thị trường có sách không tốt từ nội dung nhảm nhí, bạo lực đến hình ảnh màu mè rẻ tiền.

Thường thì chi phí in ấn chiếm khoảng 25% giá thành sách, đôi khi thấp hơn tùy theo số lượng, trong khi đó chi phí phát hành lại có thể lên tới 45%, 50%.

Có nhà sách phải thẩm định sách lên kệ, không tiêu thụ những sách chất lượng kém nhưng cũng có các nhà sản xuất sách vừa sản xuất vừa có mạng lưới cửa hàng để tiêu thụ, ký gửi và có những nhà sách chỉ quan tâm đến doanh thu nên có sự dễ dãi trong việc đưa sách lên kệ.

Hỏi, đáp lệch lạc

Những phiên bản khác của loại sách hỏi - đáp kiểu “tiếu lâm” dành cho đối tượng thiếu nhi nhưng “lái” trẻ con suy nghĩ theo hướng lệch lạc hiện bán rất chạy tại các cửa hàng sách.

Mới đây nhất, một phụ huynh cung cấp cho chúng tôi cuốn Những câu đố vui dành cho trẻ nhanh trí (NXB Hồng Đức) với lời rao “Phát triển trí tuệ Gấu con”, trong đó có một loạt những câu hỏi đáp phản cảm cho thiếu nhi như: “Một con trâu chỉ có đầu, không có thân thì được gọi là gì? - đáp án: Đầu trâu.

Đánh vào chỗ nào thì sẽ không có cảm giác đau? - đáp án: Đánh vào người khác. Bạn có thể kể tình hình cơ bản nhất của các tác gia vĩ đại trong thế kỷ 18? - đáp án: Họ đều mất rồi. Người nào suốt ngày xoa vào mông người khác? - đáp án: y tá tiêm cho bệnh nhân” (!).

LƯU TRANG - HỒNG NHUNG